prof. dr hab. Antoni Ziemba

Pracownik Instytutu od 1984 roku. Profesor w Katedrze Historii Sztuki Dawnej. Do 2019 roku kurator Galerii Nowożytnego Malarstwa Europejskiego i Galerii Sztuki Średniowiecznej w Muzeum Narodowym w Warszawie.

Zainteresowania
  • historia teorii i historiografii sztuki od antyku po XVIII wiek;
  • sztuka i kultura Holandii w XVII wieku;
  • sztuka i kultura Niderlandów XV–XVI wieku;
  • sztuka i kultura Niemiec XV–XVIII wieku;
  • ikonografia sztuki późnośredniowi­ecznej i nowożytnej;
  • historia kolekcjonerstwa i muzealnictwa;
  • historia technik malarskich i metodyka badań technologicznych nad dawnym malarstwem.
Publikacje
Książki
  • Nowe Dzieci Izraela. Stary Testament w kulturze holenderskiej XVII wieku, Neriton, Warszawa 2000
  • Deutsche Malerei bis 1600 / Niemieckie malarstwo do 1600, kat. zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie, Warszawa 2000 (wraz z Bożeną Steinborn)
  • Iluzja a realizm. Gra z widzem w sztuce holenderskiej 1580–1660, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2005
  • Sztuka Burgundii i Niderlandów 1380–1500, tom I: Kultura i sztuka dworu burgundzkiego oraz miast niderlandzkich 1380–1500, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2008
  • Sztuka Burgundii i Niderlandów 1380–1500, tom II: Niderlandzkie malarstwo tablicowe 1430–1500, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2011
  • Sztuka Burgundii i Niderlandów 1380–1500, tom III: Wspólnota rzeczy. Sztuka niderlandzka i północnoeuropejska 1380–1520, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2015
  • Illusion and Realism. The Game with the Spectator in Dutch Art 1580–1660, Frankfurt a.M. 2017
  • Galeria Sztuki Średniowiecznej. Przewodnik. Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa 2017 (wraz z: Justyną Aniołek, Zofią Herman, Małgorzatą Kochanowską), po ang.: Gallery of the Medieval Art. A Guide. The National Museum in Warsaw, Warsaw 2018 
  • The Agency of Art Objects in Northern Europe, 1380–1520, Berlin 2020
  • Rijksmuseum w Amsterdamie, Warszawa 2024 (wraz z Piotrem Borusowskim, Aleksandrą Janiszewską-Cardone)
Edycje i redakcje naukowe
  • Maria Poprzęcka, Antoni Ziemba (red. naukowa i uzupełnienia): Jan Białostocki, Teoretycy, historiografowie i artyści o sztuce 1600–1700, Warszawa 1994
  • Jan Białostocki, O dawnej sztuce, jej teorii i historii, red. Maria Poprzęcka, Antoni Ziemba, Sergiusz Michalski, Gdańsk 2009
  • Jan Białostocki, Sztuka XV wieku: od Parlerów do Dürera, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2010
  • „Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie. Nowa Seria | Journal of the National Museum in Warsaw. New Series”, 1 (37), 2012 — 13 (49), 2024
  • Iwona Danielewicz, French Paintings from the 16th to 20th Century in the Collection of the National Museum in Warsaw. Complete Illustrated Catalogue Raisonné, The National Museum in Warsaw, Warsaw 2019, ISBN 978-83-7100-437-7
  • Piotr Borusowski, Aleksandra Janiszewska, W warsztacie niderlandzkiego mistrza / In the Workshop of a Netherlandish Master, kat. wyst., Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszwa 2017
Wystawy stałe w Muzeum Narodowym w Warszawie
  • Galeria Malarstwa Europejskiego i Staropolskiego, 2011 (wraz z zespołem)
  • Galeria Sztuki Średniowiecznej, 2013 (wraz z Zofią Herman)
  • Galeria Sztuki Dawnej: Rzemiosło Artystyczne, Malarstwo i Rzeźba XV–XVIII wieku, 2016 (wraz z Grażyną Bastek i Ryszardem Bobrowem)
Wystawy czasowe
  • Caravaggio „Złożenie do Grobu”: arcydzieło Pinakoteki Watykańskiej. Różne oblicza caravaggionizmu. Wybrane obrazy z Pinakoteki Watykańskiej i zbiorów polskich, Muzeum Narodowe w Warszawie, 1996 (wraz z Joanną Kilian-Michieletti i zespołem)
  • Sztuka cenniejsza niż złoto. Obrazy, rysunki i ryciny dawnych mistrzów europejskich ze zbiorów polskich, Muzeum Narodowe w Warszawie, 1999 (wraz z zespołem)
  • Serenissima. Światło Wenecji. Dzieła mistrzów weneckich XIV–XVIII wieku ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie w świetle nowych badań technologicznych, historycznych i prac konserwatorskich, Muzeum Narodowe w Warszawie – Muzeum Narodowe w Poznaniu, 1999–2000 (wraz z zespołem pod kier. Grażyny Bastek i Grzegorza Janczarskiego)
  • Thesauri Poloniae. Schatzkammer Polen. Zur Geschichte der polnischen Sammlungen, Kunsthistorisches Museum, Wien, 2002–2003 (wraz z zespołem pod kier. Ewy Manikowskiej i Doroty Folgi Januszewskiej)
  • Transalpinum. Od Giorgiona i Dürera do Tycjana i Rubensa. Dzieła malarstwa europejskiego ze zbiorów Kunsthistorisches Museum w Wiedniu, Muzeum Narodowego w Warszawie i Muzeum Narodowego w Gdańsku, Muzeum Narodowe w Warszawie, 2004 (wraz z Karlem Schützem i zespołem)
  • Złoty Wiek malarstwa flamandzkiego: Rubens, van Dyck, Jordaens… 1608–1678, Muzeum Narodowe w Warszawie, 2007 (wraz z Hanną Benesz, Maciejem Monkiewiczem i zespołem)
  • From Van Eyck to Dürer: Flemish Painters and Central Europe 1430–1530, Groeningemuseum, Brugia, 2010 (wraz z zespołem pod kier. Tilla-Holgera Borcherta)
  • Wywyższeni. Od faraona do Lady Gagi, Muzeum Narodowe w Warszawie, 2012 (wraz z Krzysztofem Pomianem i Grażyną Bastek)
  • Arkadia, Muzeum Narodowe w Warszawie, 2023–2024 (wraz z Agnieszką Rosales Rodríguez)
Artykuły (wybór)
  • Rembrandts Landschaft als Sinnbild. Versuch einer ikonologischen Deutung, „Artibus et historiae“, 15, 1987, s. 109–134
  • „Krajobraz z przypowieścią o miłosiernym Samarytaninie” Rembrandta: próba interpretacji symbolicznej”, „Biuletyn Historii Sztuki”, 50, 1988, s. 31–46
  • „Die Auferweckung des Lazarus” von Carel Fabritius in Warschau, „Niederdeutsche Beiträge zur Kunstgeschichte“, 29, 1990, s. 81–110
  • Nowe badania atrybucyjne nad krajobrazami Rembrandta i jego uczniów, „Ikonotheka. Prace Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego”, 1994, s. 27–74
  • Johann Carl Loths Gemälde in Warschau, „Bulletin du Musée National de Varsovie”, XXXVI, 1995, s. 7–32
  • Artystyczna droga Caravaggia. Nowatorstwo i dialog z tradycją, w: Caravaggio „Złożenie do Grobu”: arcydzieło Pinakoteki Watykańskiej. Różne oblicza caravaggionizmu. Wybrane obrazy z Pinakoteki Watykańskiej i zbiorów polskich, kat. wyst., Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa 1996, 32–65.
  • Różne oblicza caravaggionizmu, ibidem, s. 66–73
  • Stanisława Augusta holenderski „pochop”. Obrazy holenderskich mistrzów XVII wieku w kolekcji królewskiej, w: De gustibus. Studia ofiarowane przez przyjaciół Tadeuszowi Stefanowi Jaroszewskiemu z okazji 65. rocznicy urodzin, Warszawa 1996, s. 41–52
  • „Bildnis eines jungen Mannes mit Hut” aus der Rembrandt-Werkstatt. Bericht über die Untersuchungen zum Gemälde, Probleme mit der Identifizierung des Porträtierten und mit der Zuschreibung des Werkes, „Bulletin du Musée National de Varsovie”, 37, 1997, no. 1–4, s. 52–65
  • Obrazy Rembrandta w Polsce, w: Sztuka cenniejsza niż złoto. Obrazy, rysunki i ryciny dawnych mistrzów europejskich ze zbiorów polskich, red. Anna Kozak, Antoni Ziemba, kat. wyst., Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa 1999, s. 62–69
  • Batalia o Wenecję. Historiografia malarstwa weneckiego XV-XVIII wieku, w: Serenissima. Światło Wenecji. Dzieła mistrzów weneckich XIV-XVIII wieku ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie w świetle nowych badań technologicznych, historycznych i prac konserwatorskich, kat. wyst., Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa 1999, s. 34–39
  • Internationalism and a Pluralism of Taste, w: Leonardo da Vinci and the Splendor of Poland. A History of Collecting and Patronage, red. Laurie Winters, kat. wyst., Milwaukee Art Museum et al. (2002–2003), Milwaukee, Wisconsin 2002, s. 44–58
  • North and South: Confrontations and bilateral inspirations in the culture of the Medieval and Early Modern Italy, the Netherlands and Germany, w: Transalpinum. From Giorgione and Dürer to Titian and Rubens. European Paintings from the Kunsthistorisches Museum Vienna, the National Museum Warsaw and the National Museum Gdansk, kat. wyst., Warsaw 2004, s. 25–50 (po pol.: Północ – Południe. Konfrontacje i wzajemne inspiracje w kulturze Italii, Niderlandów i Niemiec w średniowieczu i epoce nowożytnej. Szkic problematyki, w: Transalpinum. Od Giorgiona i Dürera do Tycjana i Rubensa. Dzieła malarstwa europejskiego ze zbiorów Kunsthistorisches Museum w Wiedniu, Muzeum Narodowego w Warszawie i Muzeum Narodowego w Gdańsku, kat. wyst., Warszawa 2004, s. 24–49)
  • The Low Countries and Poland: a history of artistic connections, „CODART Courant”, 8 June 2004, s. 13–16
  • Der Körper in der Kunst der Neuzeit, w: Andere Körper: Triumph und Trauer des Leibes, kat. wyst., Kunsthalle Baden-Baden, Baden-Baden 2005, s. 83–87
  • Praktyka warsztatowa Rubensa; Malarstwo gabinetowe, w: Malarstwo flamandzkie doby Rubensa, van Dycka i Jordaensa 1608–1678, red. i oprac. Antoni Ziemba, Hanna Benesz, Warszawa 2007, s. 10–22 i odp. 201–209
  • Nowa wizja osobowości i twórczości Rembrandta, „Rocznik Historii Sztuki”, 33, 2008, s. 29–44
  • Silesia, w: From Van Eyck to Dürer: Flemish Painters and Central Europe 1430–1530, Groeningemuseum, Brugge 2010, s. 475–481
  • Jan Białostocki, „Rocznik Historii Sztuki” 36, 2011, s. 157–171
  • Dawna sztuka w służbie władzy – mechanizmy sprawowania władzy poprzez sztukę w społecznościach hierarchicznych, w: Wywyższeni. Od faraona do Lady Gaga, książka towarzysząca wystawie, Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa 2012, s. 53–83
  • Prawo do twarzy – przywilej imiennego wizerunku. Społeczne i antropologiczne funkcje portretu, ibidem, s. 143–157
  • ‘Modus rusticus’ portretu holenderskiego jako model tożsamościowy obywateli Republiki Niderlandów: obraz Govaerta Flincka w Muzeum Narodowym w Warszawie / ‘Modus Rusticus’ as a Model of Dutch Social Identity in Seventeenth-Century Dutch Portrait Painting: a New Painting by Govaert Flinck in the National Museum in Warsaw, “Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie / Journal of the National Museum Warsaw”, 1 (37), 2012, s. 189–226
  • Czas i miejsce opowieści w obrazie. „Tryptyk Jerozolimski” z Gdańska – problemy narracji i ikonografii / Time and Place in a Story Told by a Painting. The Jerusalem Triptych from Gdańsk: Issuses of Narration and Iconography, „Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie / Journal of the National Museum in Warsaw”, 2 (38), 2013, s. 263–304
  • Późnośredniowieczne oblicza Chrystusa, w: Obraz między kultem a lękiem, red. Maria Poprzęcka, Gdańsk 2015, s. 36–59
  • Sąd Ostateczny Hansa Memlinga – zagadki badawcze / The Last Judgment by Hans Memling: Research Mysteries, w: Andrzej Nowakowski, Sąd: Sąd Ostateczny Hansa Memlinga / „The Last Judgment” by Hans Memling, Gdańsk–Warszawa–Kraków 2016, s. 71–99
  • „Rękodzielność” w teorii sztuki epoki nowożytnej. Szkic, w: Wśród ludzi, rzeczy i znaków. Krzysztofowi Pomianowi w darze, red. Andrzej Kołakowski, Andrzej Mencwel i in., Warszawa 2016, s. 501–520
  • Jan Białostocki, 1921–1988, w: Portrety Uczonych. Profesorowie UW po 1945, A–K, (Monumenta Universitatis Varsoviensis), Warszawa 2016, s. 94–109
  • Rijksmuseum w Amsterdamie: historyzm a (anty)multimedialność / The Rijksmuseum in Amsterdam: historicism and (anti-)multimediality, „Muzealnictwo”, 57, 2016, s. 249–276
  • To, czego nie widzimy. Protestanckie kontrowersje wyznaniowe w malarstwie i rzeźbie gdańskiej 1590–1620, w: Gdańsk protestancki w epoce nowożytnej. W 500-lecie wystąpienia Marcina Lutra, t. I (Eseje), red. nauk. Edmund Kizik, Sławomir Kościelak, Gdańsk 2017, s. 158–179.
  • Niderlandzka sztuka osobistej pobożności: sprawczość przedmiotów wielozmysłowej dewocji / The Art of Private Devotion in the Netherlands: The cousativness of objects of multisensory devotio, w: Zamieszkać z Chrystusem i Marią. Sztuka dewocji osobistej w Niderlandach w latach 1450–1530 / To Live with Christ and Mary: Art and Private Devotion in the Netherlands 1450—1530, red. nauk. Marcin Kaleciński, katalog wystawy, Muzeum Narodowe w Gdańsku, Gdańsk 2017, s. 41–57
  • Sąd Ostateczny Hansa Memlinga z kościoła Mariackiego w Gdańsku, w: Kościół Mariacki w Gdańsku. Malarstwo i rzeźba, red. Jacek Friedrich, Gdańsk 2018, s. 87–109
  • Mistrzowie dawni i nowi – szkic do dziejów dziewiętnastowiecznego pojęcia, „Porta Aurea”, 18, 2020, s. 35–56
  • ‘Write here whatever you want’: Empty banderols in northern European art of the 15th-16th century, „Artibus et Historiae”, 83, 2021, s. 153–185
  • Aequilibrium, Wizerunek własny XVII-wiecznych Holendrów / Aequilibrium: The Self-Image of the 17th-Century Dutch, w: Różne spojrzenia. Malarstwo holenderskie i flamandzkie z kolekcji ERGO Hestii / Different Perspectives. Dutch and Flemish Painting from the ERGO Hestia Collection, Warszawa 2021, s. 10–33
  • Kraj i ludzie. Wizerunek Holendrów i ich kraju w sztuce XVII w., Zamek Królewski w Warszawie – Muzeum, Warszawa 2021, online: https://www.youtube.com/watch?v=bowV_NhSehk
  • Paiderastía i homoerotyka na greckich naczyniach ze zbiorów polskich. Wprowadzenie do artykułu Włodzimierza Lengauera / Paiderastía and Homoeroticism on Greek Vases from Polish Collections. Introduction to the Paper by Włodzimierz Lengauer, „Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie. Nowa Seria | Journal of the National Museum in Warsaw. New Series”, 10 (46), 2021, s. 149–177
  • ‘Wskrzeszenie Łazarza’ Carela Fabritiusa – rewizja / Carel Fabritius’s ‘The Raising of Lazarus’ Revisited, „Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie. Nowa Seria | Journal of the National Museum in Warsaw. New Series”, 11 (47), 2022, s. 254–275
  • Agnieszka Rosales Rodríguez, Antoni Ziemba, Arkadia, w: Arkadia, red. Antoni Ziemba, Agnieszka Rosales Rodríguez, kat. wyst. Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa 2023, s. 10–23
  • Arkadie Północy, w: Arkadia, red. Antoni Ziemba, Agnieszka Rosales Rodríguez, kat. wyst. Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa 2023, s. 92–109.
  • Wielcy falsyfikatorzy przeszłości / Great Forgers of the Past, „Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie. Nowa Seria | Journal of the National Museum in Warsaw. New Series”, 12 (48), 2023, s. 9–39
  • Krzysztof Pomian, Antoni Ziemba, Sztuka a historia w ekspozycjach muzeów artystycznych / Museum Art Exhibitions. Between Aesthetics and History, „Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie. Nowa Seria | Journal of the National Museum in Warsaw. New Series”, 12 (48), 2023, s. 144–192
  • Poza światem – wizje zaświatów do czasów Dantego (na marginesie odwołanej wystawy), „Rocznik Historii Sztuki”, 48, 2023, s. 151–202
  • Rijksmuseum wczoraj i dziś, w: Piotr Borusowski, Aleksandra Janiszewska-Cardone, Antoni Ziemba, Rijksmuseum w Amsterdamie, Warszawa 2024, s. 7–10
  • Złoty Wiek XVII, w: Piotr Borusowski, Aleksandra Janiszewska-Cardone, Antoni Ziemba, Rijksmuseum w Amsterdamie, Warszawa 2024, s. 114–123
  • ‘Tryptyk Męczeństwa św. Kryspina i Kryspiniana’ Aerta van den Bossche – dzieło niezwykłe, w: „Pasaż Wiedzy. Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie”, 2024 (online: https://www.wilanow-palac.pl/tryptyk_meczenstwa_sw_kryspina_i_kryspiniana_aerta_van_den_bossche_dzielo_niezwykle.html)
Accessibility by WAH