dr hab. Michał Wardzyński, prof. ucz.

Profesor uczelni w Katedrze Historii Sztuki Dawnej

Uczeń prof. prof. Mariusza Karpowicza i Juliusza A. Chrościckiego, uczestnik trzech międzynarodowych programów badawczych: ‘Land und Meer’ (kierownik prof. dr. Michael North, Ernst-Moritz-Arndt-Universität Greifswald, 2003–2004), ENBaCH – European Network for Baroque Cultural Heritage, zarządzanego przez agendę Komisji Europejskiej – Education, Audiovisual and Culture Executive Agency (EACEA, 2011-2012) oraz ‚From Riverbed to Seashore. Art on the Move in Eastern Europe and the Mediterranean in the Early Modern Period’, Harvard University wspólnie z The Getty Foundation (kierownik prof. dr Alina Payne, Harvard University, USA, 2014-2015). Beneficjent dwóch grantów NCN (2005-2006 i 2011-2013, w obu jako kierownik projektu) i dwóch interdyscyplinarnych zespołów badawczych w ramach grantu NPRH (od 2014, kierownicy: dr hab. Jakub Lewicki, Instytut Historii Sztuki UKSW; dr Hubert Kowalski, Instytut Archeologii UW). Stypendysta Fundacji z Brzezia Lanckorońskich (2004) i Katholieke Universiteit Leuven (2006). Współorganizator sympozjum XVIIe Colloque International de Glyptographie (Kraków, 2010) oraz pięciu ogólnopolskich konferencji naukowych ,,Kultura artystyczna Warszawy XVII-XXI w.” (Warszawa, 2007), ,,Polska i Europa w dobie nowożytnej” (Warszawa, 2008), ,,W sercu Korony. Kultura artystyczna Chęcin i dawnego powiatu chęcińskiego” (Podzamcze Chęcińskie, 2013), ,,Sztuka na Mazowszu. Nowe otwarcie” (Warszawa 2018), ,,Mazowsze-Warszawa, Warszawa-Mazowsze. Z dziejów wzajemnych relacji kulturowych i artystycznych regionu i metropolii” (Warszawa 2019) oraz ,,Miejsce, które ratuje. Prostota franciszkańska i rokokowa ekspresja – dwie dominanty kompozycyjne założenia bernardyńskiego w Ratowie nad Wkrą” (Ratowo 2019) i ,,Rokoko w Europie Środkowo-Wschodniej:

Źródła i drogi recepcji, różnice między sztuką świecką i sakralną,  Głównej procesy i zjawiska z perspektywy regionalnej i lokalnej / Rococo in East-Central Europe : Sources and Pathways of Reception, Differences between secular and sacral Art, major Processes and Phenomena from regional and local Perspectives” (Ratowo 2020).

Członek Rady Naukowej Instytutu Sztuki PAN w Warszawie (kadencja 2019-2022) oraz Wojewódzkiej Rady Ochrony Zabytków w Kielcach. Od 2017 r. kieruje programem naukowym Mazowiecka Akademia Dziedzictwa w Mazowieckim Instytucie Kultury w Warszawie, w ramach którego organizowane są konferencje naukowe, wykłady i wycieczki popularyzatorskie po zabytkach regionu. Działalność obejmuje publikację monografii, prac zbiorowych i serii wydawniczych poświęconych kulturze artystycznej Mazowsza.

Naukowo zajmuje się głównie rzeźbą i małą architekturą 2. połowy XVI i XVII w., koncentrując się na problematyce funkcji i roli materiału, geografii artystycznej oraz na historycznym i ekonomiczno-socjologicznym kontekście powstawania dzieł sztuki w tym okresie. Innymi polami zainteresowań są kontakty między Rzeczpospolitą i obiema częściami Niderlandów oraz niemieckojęzycznymi krajami Europy Środkowo-Wschodniej w XVII i XVIII w., a także inicjatywy kulturalno-artystyczne mecenasów kościelnych, przede wszystkim zakonów i zgromadzeń doby kontrreformacji. W latach 1995–2000 prowadził również badania terenowe nad kulturą artystyczną Wielkiego Księstwa Litewskiego, a od 2003 r. angażuje się w analogiczne prace na temat Mazowsza i sąsiednich ziem Korony.

W Instytucie na studiach stacjonarnych I i II stopnia prowadzi seminarium magisterskie ze sztuki nowożytnej (XVI-XVIII w.) oraz wykłady i konwersatoria poświęcone zagadnieniom nowożytnej sztuki sakralnej i świeckiej w Rzeczypospolitej oraz małej architektury i rzeźby środkowo- i zachodnioeu­ropejskiej doby renesansu, manieryzmu, baroku i rokoka. Na studiach niestacjonarnych prowadzi analogiczne zajęcia związane z tematyką rzeźby i kultury artystycznej w epoce nowożytnej.

W latach 2012-2016 pełnił w Instytucie funkcję koordynatora ds. mobilności, od 2012 r. organizuje też coroczne Obozy Terenowe II roku 1. stopnia studiów stacjonarnych, a od 2018 r. – niestacjonarnych. Od roku akademickiego 2018/2019 jest przedstawicielem Instytutu w ramach Międzywydziałowych Instytutowych Studiów Humanistycznych (MISH) / College of Inter-Area Individual Studies In the Humanities and Social Sciences.

Zainteresowania

Opera, muzyka i poezja barokowa, geologia przemysłowa, historia wojskowości, flora i fauna Europy Środkowej.

Publikacje
Książki
  • Marmur i alabaster w rzeźbie i małej architekturze Rzeczypospolitej. Studium historyczno-materiałoznawcze przemian tradycji artystycznych od XVI do początku XVIII wieku / Marble and alabaster in sculpture and small-scale architecture in the Polish-Lithuanian Commonwealth. 16th-early to 18th-century transformation of artistic traditions through the lens of history and materials science, wyd. Fundacja ,,Hereditas”, Warszawa 2015, ss. 924, il. kolor. 872, mapy, tabele, wykresy (streszczenie w jęz. angielskim). ISBN: 978-83-937739-5-4, CIP BN
  • (współpraca / in co-operation with Hubert Kowalski and Piotr J. Jamski) Lapidarium warszawskie. Szlachetne materiały kamieniarskie w XVI i XVII wieku / The Warsaw Lapidarium. Precious Materials of Stonemasonry and Sculpture in the 16th and 17th Centuries, wyd. Fundacja ,,Hereditas” i Muzeum Historyczne m. st. Warszawy, Warszawa 2013, ss. 368, il. kolor. i cz-b 236, mapy (streszczenie w jęz. angielskim). ISBN: 978-83-937739-1-6, 978-83-62189-31-1, CIP BN
    • Omówienia
    • Tadeusz Bernatowicz, Michał Wardzyński przy współpracy Huberta Kowalskiego i Piotra Jamskiego, „Lapidarium warszawskie. Szlachetne materiały kamieniarskie w XVI i XVII wieku. The Warsaw Lapidarium. Precious Materials of Stonemasonry and Sculpture in the 16th and 17th Centuries”, Fundacja Hereditas Muzeum Historyczne m. st. Warszawy, Warszawa 2013, ,,Biuletyn Historii Sztuki”, LXXVI: 2014, nr 3, s. 573-576.
    • Karol Guttmejer, Lapidarium warszawskie. Szlachetne materiały kamieniarskie w XVI i XVII wieku (omówienie), ,,Skarpa Warszawska. Magazyn Historyczno-Kulturalny”, nr 10(67), październik 2014, s. 60-65.
    • Maciej Stańczak, Nowożytne dzieje Warszawy w marmurze zapisane, ,,Kurier Warszawski”, nr 5 (41), maj 2014, s. 48.
  • Rzeźba nowożytna w kręgu Jasnej Góry i polskiej prowincji zakonu paulinów, Część 1: Ośrodek rzeźbiarski w Częstochówce pod Jasną Górą 1620–1705, t. 1–2, Wydawnictwo UW, Warszawa 2009, ss. 938, il. kolor. 72, il. cz-b 544, mapy, wykresy (streszczenie w jęz. angielskim). ISBN 978–83–2350–454–2.
Artykuły obcojęzyczne
  • ‘Die Kunstzentren der Fürsten Sieniawski und Czartoryski in Łubnice und Puławy als Exposituren der Kunst der Staaten der Habsburger Monarchie in der Republik Polen-Litauen’, „Jahrbuch des Wissenschaftlichen Zentrums der Polnischen Akademie der Wissenschaften in Wien”, 10: 2019, S. 91-124, 12 Abb. http://www.viennapan.org/Jahrbuecher/Jahrbuch_Band_10.pdf
  • L’égal des césars ? L’idée du porphyre comme manifestation impériale dans les fondations monarchiques de la République des Deux-Nations aux XVIe et XVIIe siècles, à: La sculpture au service du pouvoir dans l’Europe de l’époque moderne, sur la direction de Sabine Frommel et Paweł Migasiewicz, avec la collaboration de Claudio Castellani, Paris-Rome-Varsovie 2019, p. 167-181, tabl. 129-137.
  • ‘Siegwitz (Sichwitz, Sigewitz, Sigrist) Johann Albrecht (Albert, Adalbert), Bildhauer’, in: De Gruyter Allgemeines Künstlerlexikon. Die Künstler aller Zeiten und Völker, Bd. 103, Berlin-Boston 2019, p. 438-439 (entry editor Christine Rohrschneider).
  • ‘Schwaner (Szwaner) Stephan (Stefan), 1681-1692 erwähnt, Bildhauer’, in: De Gruyter Allgemeines Künstlerlexikon. Die Künstler aller Zeiten und Völker, Bd. 102, Berlin-Boston 2018, p. 312-313 (entry editor Christine Rohrschneider).
  • ‘From Red Ruthenia to Rawa Mazowiecka: the Works of the Anonymous ‘Master of Pełczyska’ as a Contribution to the Geography of Rococo Sculpture in Mazovia’, „Ikonotheka. Prace Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego”, 27: 2017, s. 211-240.
  • ‘Flemish current in sculpture in the Polish-Lithuanian Commonwealth in High Baroque period (second half of the 17th and beginning of the 18th century). An introduction’, in: Art of the Southern Netherlands : Gdańsk and the Polish-Lithuanian Commonwealth, Eds. J. Tylicki and J. Żukowski, in co-operation with A. Żukowska, Gdańsk 2017, pp. 149-172, fig. on p. 303-310.
  • (in co-operation with Artur Kolbiarz) ‘Sculpted Furnishing of the Jesuit Church and University in Wrocław. New Findings and Interpretations’, in: Jesuits and Universities. Artistic and Ideological Aspects of Baroque Colleges of the Society of Jesus – Examples from Genoa and Wrocław, Eds. Giacomo Montanari, Arkadiusz Wojtyła and Małgorzata Wyrzykowska, Wrocław 2015, pp. 277-311, 32 figs.
  • ‘Giovanni Lievorati – the Casus of an Italian Sculptor in Early Eighteenth-Century Warsaw’, in: Artyści znad jezior lombardzkich w nowożytnej Europie. Prace dedykowane pamięci Profesora Mariusza Karpowicza / Artisti dei laghi lombardi nell’Europa moderna. Studi dedicati alla memoria del Prof. Mariusz Karpowicz, pod red. R. Sulewskiej i M. Smolińskiego / a cura di Renata Sulewska e Mariusz Smoliński, Warszawa 2015, pp. 353-371, 13 figs.
  • ‘In Black, Rosy and Whitish… Dębnik near Cracow, the Commonwealth of Two Nations’ Foremost 17th-century Colour-limestone Quarry Complex and Statuary-and-Stonemasonry Centre’, in: Signum lapidarium. Estudios sobre gliptografia en Europa, America y Oriente Proximo. Actes du XVIIIe Colloque International de Glyptographie à Valence, 23-27 juillet 2012, red. par R. Romero Medina, Valence 2015, pp. 65-118, 31 figs.
  • (in co-operation with Jacek Rajchel and Tomasz Śliwa) ‘Alabaster from the Ukrainian Carpathian Foredeep Basin in the Architecture and Sculpture of Cracow’, Geological Quarterly, 58: 2014, no. 3, pp. 145-163, 20 figs. Wersja elektroniczna artykułu w formacie .pdf dostępna na: https://gq.pgi.gov.pl/article/view/12843/pdf_1178
  • ‘Lorenzo Mattiellis stilistische Auswirkung auf die Tätigkeit von Johann Albrecht Siegwitz und Franz Joseph Mangoldt in Schlesien und Polen’, in: Der Bildhauer Lorenzo Mattielli und seine Rolle als Vermittler oberitalienischer Gestaltungsprin­zipien in der dekorativen Skulptur und Plastik des Spätbarock in Mitteleuropa‚ Wissenschaftliches Kolloquium, 18. bis 20. März 2011, hg. I. Schemper-Sparholz, Barockberichte, 61, 2013, S. 105-114, 15 Abb.
  • ‘Flemish Trend in Schleswig-to-Königsberg Baroque Sculpture in Marble and Stone in the Second Half of the 17th Century’, in: Polish Baroque, European Contexts: Proceedings of an International Seminar held at The Institute for Interdisciplinary Studies ‘Artes Liberales’, University of Warsaw, June 27-28, 2011, ed. by P. Salwa, Warsaw 2012, pp. 229-256, 12 figs.
  • ‘The Quarries, the ‘Marble’ and the Center of Stonemasonry and Sculpture in Chęciny during the Modern Era, in the Commonwealth of Two Nations’, in: Actes du XVIIe Colloque International de Glyptographie à Cracovie, 5–9 juillet 2010, red. par Jean-Louis Van Belle, Braine-le-Château 2011, pp. 379–412, 39 figs.
  • (in co-operation with Katarzyna Wardzyńska) ‘Altars for Sts. Roch and Sebastian and St. Michael Archangel and All Angels 1705’, in: Heart of the City. The Church of the Holy Cross in Warsaw, Eds. Kazimierz Sztarbałło and Michał Wardzyński, Warsaw 2011, pp. 200–205.
  • (in co-operation with Katarzyna Wardzyńska) ‘Reception of the Altars of the Holy Cross Church in Warsaw in the First Half of the 18th Century in the Commonwealth (except Royal Prussia and the Duchy of Warmia)’, in: Heart of the City. The Church of the Holy Cross in Warsaw, Eds. K. Sztarbałło and M. Wardzyński, Warsaw 2011, pp. 206–209.
  • (in co-operation with Katarzyna Wardzyńska) ‘Monastic and seminary stalls 1702–1705, complemented c. 1720’, in: Heart of the City. The Church of the Holy Cross in Warsaw, Eds. K. Sztarbałło and M. Wardzyński, Warsaw 2011, pp. 210–215.
  • ‚Pulpit, Choir Screen Grille, and Balustrade round the Church’s Inner Cornice, 1698–1699 or 1700–1705, 1712–1727 and 1726’, in: Heart of the City. The Church of the Holy Cross in Warsaw, Eds. K. Sztarbałło and M. Wardzyński, Warsaw 2011, pp. 216–221.
  • ‘Monument to Bartłomiej Michał Tarło CM the Bishop of Poznań, Superior of the Missionary Convent (1656–1715) 1716’, in: Heart of the City. The Church of the Holy Cross in Warsaw, Eds. K. Sztarbałło and M. Wardzyński, Warsaw 2011, pp. 222–227.
  • ‘Baptismal Font and a Pair of Holy-water Basins 1717 and 1721–1722’, in: Heart of the City. The Church of the Holy Cross in Warsaw, Eds. K. Sztarbałło and M. Wardzyński, Warsaw 2011, pp. 228–229.
  • ‘Monuments, Epitaphs and Commemorative Plaques in the Lower and Upper Church, 17th–20th century’, in: Heart of the City. The Church of the Holy Cross in Warsaw, Eds. K. Sztarbałło and M. Wardzyński, Warsaw 2011, pp. 244–247.
  • ‘Biographies of Artists’, in: Heart of the City. The Church of the Holy Cross in Warsaw, Eds. K. Sztarbałło and M. Wardzyński, Warsaw 2011, pp. 248–253.
  • ‘Hankis, Tischler-, Schnitzer- und Bildhauer-Familie’, in: De Gruyter Allgemeines Künstlerlexikon. Die Künstler aller Zeiten und Völker, Bd. 69, Berlin-New York 2010, S. 114–116 (entry editor Christine Rohrschneider).
  • ‘The Great Competitors. The Import and Use of ‘Red’ Marble from Hungary, Adnet, Stara Lubowla and Upper Hungary / Transylvania in Small Architecture and Sculpture in the Commonwealth from the Fourteenth Century to the First Half of the Seventeenth Century’, in: Actes du XVIe Colloque International de Glyptographie à Muensterschwarzach (Schwarzach-am-Main), 7–12 juillet 2008, red. par Jean-Louis Van Belle, Braine-le-Château 2009, pp. 333–388, 37 figs.
  • ‘Import and Use of Belgian Marble and Limestone in Small Architecture and Stone Sculpture on Polish Territory from the Middle Ages to the Second Half of the Eighteenth Century’, in: Actes du XVe Colloque International de Glyptographie de Cordue, 17–21 juillet 2006, red. par Jean-Louis Van Belle, Braine-le-Château 2007, pp. 377–421, 31 figs.
  • ‘Foreign Marble and other Building Materials in Polish Renaissance and Baroque Sculpture during the Sixteenth and Seventeenth Century’, in: Actes du XIVe Colloque International de Glyptographie de Chambord, 19–23 juillet 2004, red. par Jean-Louis Van Belle, Braine-le-Château 2005, pp. 523–550, 35 figs.
  • ‘Zwischen den Niederlanden und Polen-Lithauen: Danzig als Mittler niederländischer Kunst und Musterbücher’, in: Land und Meer. Kultureller Austausch zwischen Westeuropa und dem Ostseeraum in der Frühen Neuzeit, hg. Martin Krieger und Michael North, Köln-Weimar-Wien 2004, S. 23–50, 10 Abb., 4 Karten.
Artykuły w druku
  • ‘A Witness to the Catastrophe – an Analysis of Art Patronage in Greater Poland in the Period of Partitions of the Polish-Lithuanian Commonwealth as Exemplified by the Life of the Viennese Academist Wenzel Johann Böhm’, in: Fine Art Patronage around 1800, Eds. K. Benová, K. Kolbiarz Chmelinová, Bratislava 2020.
  • ‘Sculptors Joseph Egen, Augustin van Oyen and Martin Christian Peterson. Last Netherlandish and Danish Immigrants in the Polish-Lithuanian Commonwealth?’, in: The Migration of Artists and Architects in Central and Northern Europe. 1560-1900, ed. A. Ancāne, Riga 2020.
  • (wspólnie z Andrzejem Koziełem) ‘Bildende Kunst – ihre Gattungen und Entwicklungswege’, in: W. Franzen, A. Gąsior (Hg.): Handbuch zur Geschichte der Kunst in Ostmitteleuropa, Bd. 5: Von der Renaissance zum Barock (1570-1670), Leipzig 2020.
  • ‘On the Road to the ‘New Empire’ : An ‘After-life’ of the Roman and Byzantine Porphyry and White Marble Tradition in Central Europe During the Early-Modern Era’, in: From Riverbed to Seashore. Art on the Move in Eastern Europe and the Mediterranean in the Early Modern Period, ed. by A. Payne, Leiden-Boston 2020.
  • ‘From Carrara through Amsterdam to the Commonwealth of the Two Nations. Three Polish Royal Commissions for Carrara Marble in the 17th Century’, in: Carrara Marble and the Low Countries, Eds. E. Van Binnebeke and L. Lock, Brussel-Leuven 2020.
  • ‘Niederländische und flämische Quellen des Stils von Andreas Schlüter in Danzig und Warschau (1681-1694)’, in: Andreas Schlüter und das barocke Europa, hg. H. Krohm und A. Lipińska, Petersberg 2020.
Artykuły
A. Materiałoznawstwo małej architektury i rzeźby kamiennej w dawnej Rzeczypospolitej
  • Rzeźba i mała architektura marmurowa 1. połowy XVII w. w kościele Mariackim. Analiza historyczno-materiałoznawcza, pochodzenie warsztatowe, przemiany tradycji artystycznych, [w:] ,,Jako serce pośrodku ciała…” Dzieje artystyczne Kościoła Mariackiego w Krakowie, red. M. Walczak i M. Sitek, Kraków 2020, s. 183-193, il. na s. 566-567.
  • Marmury dolnośląskie. Zarys dziejów wydobycia i artystycznego wykorzystania w kamieniarstwie i rzeźbie w epoce nowożytnej na Śląsku i w Rzeczypospolitej, [w:] Rzeźba na Śląsku w drugiej połowie XVII wieku, red. nauk. A. Kolbiarz, Katowice 2020, s. 109-138, il. 76-100.
  • Marmo bianco statuario z Carrary oraz inne importowane gatunki marmurów włoskich w małej architekturze i rzeźbie na terenie dawnej Rzeczypospolitej od XVI do końca XVIII wieku, ,,Porta Aurea. Rocznik Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Gdańskiego”, XIII: 2014 (= Rzeźba Prus Królewskich XVI-XVIII w., red. J. Kriegseisen), s. 91-135, 36 il.
  • Marmur i kamień w zespole eremu kamedułów w Pożajściu. Analiza historyczno-materiałoznawcza i problematyka artystyczna / Marmuras ir akmuo Pažaislio kamaldulių vienuolyne. Istorinių šaltinių analizė ir meninės atribucijos klausimai, [w:] Pažaislio vienuolyno 350 metų istorija. Mokslinių, straipsnių, rinktinė, red. M. Paknys, Vilnius 2014, s. 197-268, 42 il.
  • Organizacja pracy i praktyka warsztatowa w kamieniołomach dębnickich od 2 ćw. XVII do pocz. XVIII w. a ,,długie trwanie” form późnomanierys­tycznych i wczesnobaro­kowych, [w:] Studia nad sztuką renesansu i baroku, T. XI: Tradycja i innowacja w sztuce nowożytnej, red. I. Rolska-Boruch, Lublin 2012, s. 331-381, 24 il.
  • Początki eksploatacji i artystycznego wykorzystania ,,marmurów” chęcińskich (1583–1614), [w:] Ars historiae – historia artis. Prace ofiarowane Profesorowi Andrzejowi Wyrobiszowi, pod red. E. Dubas-Urwanowicz i J. Maroszka, Białystok 2012, s. 165-186, 12 il.
  • ,,Alabastry ruskie” – dzieje eksploatacji i zastosowania w małej architekturze i rzeźbie na Rusi, w Koronie i na Śląsku w XVI wieku, [w:] Między Wrocławiem i Lwowem. Sztuka na Śląsku, w Małopolsce i na ziemiach ruskich Korony od XVI do XVIII wieku, red. A. Betlej, K. Brzezina i P. Oszczanowski, Wrocław 2010, s. 339–358, 14 il., tabl. LXII-LXIII.
  • Marmury południowonider­landzkie i alabaster angielski w małej architekturze i rzeźbie sakralnej i sepulkralnej 1. poł. XVII w. w Warszawie, [w:] Kultura artystyczna Warszawy. XVII-XXI w. Studia pod redakcją Z. Michalczyka, A. Pieńkosa i M. Wardzyńskiego, Warszawa 2010, s. 43–58, tabl. kolor., 17 il.
  • Między Italią i Niderlandami. Środkowoeuropejskie ośrodki kamieniarsko-rzeźbiarskie wobec tradycji nowożytnej. Uwagi z dziedziny materiałoznawstwa, [w:] Między technologią i semantyką. Materiał w rzeźbie do końca XIX w. Materiały międzynarodowej konferencji naukowej, Wojnowice 5–6 X 2007, pod red. A. Lipińskiej, Wrocław 2010, s. 425–455, tabl. XLIX-LII, 8 il.
  • Import kamieni i dzieł rzeźby z Gotlandii i Olandii do Rzeczypospolitej (od XIII do 2. połowy XVIII wieku), ,,Porta Aurea. Rocznik Zakładu Historii Sztuki Uniwersytetu Gdańskiego”, IX: 2010, s. 45–118, 32 il.
  • Marmury i wapienie południowonider­landzkie na ziemiach polskich od średniowiecza do 2. poł. XVIII w. Import i zastosowanie w małej architekturze i rzeźbie, ,,Biuletyn Historii Sztuki” LXX: 2008, nr 3–4, s. 307–358, 30 il.
  • Analiza materiałowa zabytków małej architektury i rzeźby kamiennej z XVI i początku XVII wieku w Wilnie i Nieświeżu, [w:] Sztuka kresów wschodnich, t. 6, red. A. Betlej i P. Krasny, Kraków 2006, s. 187–223, 18 il.
B. Sztuka nowożytna w dawnej Rzeczypospolitej
  • Uczeń Polikleta znad Amstel w Wilanowie? O holenderskich korzeniach twórczości rzeźbiarskiej Stephana(?) Schwanera, [w:] Ingenium et labor. Studia ofiarowane Profesorowi Antoniemu Ziembie z okazji 60. urodzin, red. P. Borusowski i in., Uniwersytet Warszawski-Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa 2020, s. 263-270, 9 il.
  • Johann Elias i Heinrich Hoffmannowie na służbie księżnej hetmanowej Sieniawskiej a rzeźba późnobarokowa w Małopolsce 1. połowy XVIII w., [w:] Działalność Elżbiety Sieniawskiej. Polityka-gospodarka-kultura, red. E. Grygiel, K. Morawski, Warszawa-Wilanów 2020, s. 413-435, 2 aneksy, 17 il.
  • Tencalla (Tenkalla, Tenkala) Giacomo (Jakub), rzeźbiarz i kamieniarz, notowany 1623-1643, [w:] Polski słownik biograficzny, Warszawa-Kraków 2020, s. 464-466. (red. hasła Joanna Daranowska-Łukaszewska)
  • Wprowadzenie, [w:] Miejsce, które ratuje. Prostota franciszkańska i rokokowa ekspresja w założeniu pielgrzymkowym w Ratowie nad Wkrą, praca zbiorowa pod red. nauk. M. Wardzyńskiego, wyd. Neriton-Komitet Społeczny ,,Ratujmy Ratowo”, Warszawa-Ratowo 2020, s. 13-18.
  • Podalpejskie i brodnickie reminiscencje na Mazowszu. Geneza rokokowego wystroju pielgrzymkowej świątyni bernardyńskiej w Ratowie, [w:] Miejsce, które ratuje. Prostota franciszkańska i rokokowa ekspresja w założeniu pielgrzymkowym w Ratowie nad Wkrą, praca zbiorowa pod red. nauk. M. Wardzyńskiego, wyd. Neriton-Komitet Społeczny ,,Ratujmy Ratowo”, Warszawa-Ratowo 2020, s. 99-117.
  • Malarstwo monumentalne doby nowożytnej na historycznym Mazowszu. Nowe kierunki i perspektywy badań, [w:] Inwentaryzacja i katalog zabytków jako podstawa ochrony i polityki konserwatorskiej. Metody, osiągnięcia, zamierzenia, pod red. J. Lewickiego, Warszawa 2020, s. 115-142, 12 il.
  • (wspólnie z Małgorzatą Osełką) Zespół nowożytnych pomników rodu Krasińskich w kościele parafialnym w Krasnem (ok. 1580-1747). Sprawozdanie z badań historyczno-artystycznych i konserwatorskich oraz wynikających z nich prac konserwatorskich, ,,Zabytki na Mazowszu. Rocznik Konserwatorski”, 2019, s. 107-129, 17 il.
  • Nowożytny ośrodek kamieniarsko-rzeźbiarski w Chęcinach. Zarys historii od 4. ćwierci XVI do końca XVII wieku, [w:] Chęciny przez stulecia, red. L. Michalska-Bracha, J. Szczepański, Chęciny-Warszawa 2019, s. 77-99, 12 il.
  • Szpital św. Rocha przy Krakowskim Przedmieściu i jego architektoniczne przemiany w XVIII-XX wieku, ,,Almanach Warszawy”, XII: 2018, s. 189-216, 18 il.
  • Pomnik św. Jana Nepomucena w Szczytach-Dzięciołowie – nieznane dzieło Sebastiana Fesingera? Przyczynek do badań nad obecnością lwowskiej rzeźby rokokowej na Podlasiu, [w:] Figura św. Jana Nepomucena ze Szczytów-Dzięciołowa: historia, współczesność, nowe interpretacje, red. W. Konończuk, Warszawa-Bielsk Podlaski 2018, s. 45-70, 17 il. nlb.
  • Nagrobek Tylickich z kościoła św. Mikołaja w Toruniu a geografia wpływów rzeźby gdańskiej i małopolskiej na północnych ziemiach Korony w 1. tercji XVII wieku, [w:] Dzieje i skarby kościoła dominikanów pw. św. Mikołaja w Toruniu, red. naukowa A. Błażejewska, K. Kluczwajd, E. Pilecka, Toruń 2017, s. 213-237, 15 il.
  • Zamojski ołtarz Fabiana Moellera (1635-1637) – nowe spojrzenia na historię powstania i zagadnienia artystyczne, [w:] Obrazy Domenica Tintoretta dla kanclerza Jana Zamoyskiego, red. Artur Badach, Zamek Królewski w Warszawie-Muzeum. Galeria Jednego Obrazu, 18 XI 2017-25 II 2018. Katalog, s. 31-50, 21 il.
  • Migracje artystyczne w XVII wieku w Rzeczypospolitej. Tło i uwarunkowania historyczno-ekonomiczne, kierunki oraz mechanizmy na przykładzie kamieniarzy i snycerzy w 2. połowie stulecia w Małopolsce, [w:] Migracje. Materiały LXIV Ogólnopolskiej sesji naukowej Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Warszawa 24-25 listopada 2016 r., red. Artur Badach, Katarzyna Chrudzimska-Uhera, Anna Czyż, Warszawa 2017, s. 101-126, 8 il.
  • Lwowska rzeźba rokokowa pod Warszawą? Przyczynek do geografii artystycznej osiemnastowiecznej rzeźby na Mazowszu, [w:] Vellis quod possis. Księga pamiątkowa ofiarowana Panu Profesorowi Janowi K. Ostrowskiemu, red. Andrzej Betlej, Katarzyna Brzezina-Scheurer, Agata Dworzak, Marcin Fabiański, Piotr Krasny, Michał Kurzej, Dagny Nestorow, Kraków 2017, s. 389-295, il. 1-4 na s. 616.
  • Wiązkowicz (Więckiewicz) Paweł Walenty, snycerz, rzeźbiarz w kamieniu i projektant małej architektury, notowany 1735-1747, [w:] Wieluński słownik biograficzny, t. 3, red. Z. Szczerbik, Z. Włodarczyk, Wieluń 2016 (= Biblioteka Wieluńskiego Towarzystwa Naukowego, t. 24), s. 117-121.
  • Szwaner (Schwaner), zapewne Stefan (Stephan), rzeźbiarz, notowany 1681-1691, [w:] Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających : malarze – rzeźbiarze – graficy, t. X, red. U. Makowska, Warszawa 2016, s. 312-315 (red. hasła Urszula Makowska)
  • Sztuka nowożytna na Mazowszu. Zarys problematyki, [w:] Dzieje Mazowsza, t. II: Lata 1527-1795, red. J. Tyszkiewicz, Pułtusk 2015, s. 629-731, 40 il.
  • Rzeźbiarsko-kamieniarska rodzina Venosta vel Venesta, Venusta i jej działalność w 1. połowie XVII wieku w Chęcinach, ,,Biuletyn Historii Sztuki”, LXXVI: 2014, nr 3, s. 403-472, 50 il.
  • Szwaner (Schwaner), zapewne Stefan (Stephan) (2. poł. XVII w.), rzeźbiarz, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XLIX/3, z. 202, Warszawa-Kraków 2014, s. 431-433 (red. hasła Joanna Daranowska-Łukaszewska)
  • (wspólnie z Katarzyną Wardzyńską) Nieznane nastawy ołtarzowe w kościołach Reformatów w Choczu i Dzierzgoniu z 1. ćw. XVIII w., [w:] Non cesso gratias agere Deo et hominibus. Prace ofiarowane Ojcu dr. Anzelmowi Januszowi Szteinke OFM z okazji Złotego Jubileuszu Kapłaństwa i ponad 50-lecia pracy historyczno-pisarskiej, red. W. M. Michalczyk OFM, C. M. Paczkowski OFM, Kraków-Warszawa 2013, s. 913-938, 24 il.
  • Zopf morawski i krakowski na pograniczu małopolsko-górnośląskim. Dzieła Johanna Friedla Starszego, Wojciecha Rojowskiego i Jana Bieńkowskiego vel Bienieckiego w Siewierzu, Mrzygłodzie oraz Pilicy, [w:] Splendor i fantazja. Rzeźba rokokowa w Rzeczypospolitej i na Śląsku, pod red. P. Migasiewicza, Warszawa 2013, s. 315-343, 34 il.
  • Artifices chencinenses. Rola i miejsce warsztatów chęcińskich w produkcji kamieniarsko-rzeźbiarskiej w Rzeczypospolitej (koniec XVI-1. połowa XVII wieku), [w:] Franciszka z Krasińskich Wettyn, księżna Kurlandii i Semigalii, prababka dynastii królów włoskich. Dziedzictwo rodziny Krasińskich w regionie świętokrzyskim, pod red. D. Kaliny, R. Kubickiego i M. Wardzyńskiego, Kielce-Lisów 2012, s. 151-184, 36 il. Wersja elektroniczna artykułu w formacie .pdf dostępna na: http://www.maleszowa.pl/franciszkawettyn.pdf
  • Paweł Walenty Wiązkowicz vel Więckiewicz, rzeźbiarz śląski w Małopolsce oraz ziemi sieradzkiej i wieluńskiej w 2. ćw. XVIII w. Przyczynek do badań nad migracją artystów między Śląskiem i Rzeczypospolitą, ,,Roczniki Humanistyczne KUL” LX: 2012, z. 4, Historia Sztuki, s. 57-130, 20 il.
  • Francesco del Signore vel Signó, stiukator z początku XVIII wieku w Lesznie, ,,Studia Wilanowskie” XVIII: 2011, s. 148–172, tabl. kolor. na s. 180–182. Wersja elektroniczna artykułu w formacie .pdf dostępna na: www.wilanow-palac.pl/download.php/23407/sw_18_art13.pdf
  • (wspólnie z Jakubem Sito) Recepcja twórczości graficznej Jeana Le Pautre’a Młodszego w sztuce sakralnej Rzeczypospolitej XVII i XVIII w., [w:] Francusko-polskie relacje artystyczne w epoce nowożytnej, red. A. Pieńkos, A. Rosales-Rodriguez, Warszawa 2010, s. 67–85, 21 il.
  • Projekt ołtarza głównego, [w:] Życie sen krótki. Skarby krakowskich wizytek, Muzeum Narodowe w Krakowie, Pałac Biskupa Erazma Ciołka, czerwiec-wrzesień 2010. Katalog wystawy, Kraków 2010, red. A. Włodarek, s. 59–62, il. (nr kat. II/36).
  • Projekt srebrnego świecznika ołtarzowego, [w:] Życie sen krótki. Skarby krakowskich wizytek, j.w., s. 62–63, il. (nr kat. II/37).
  • (wspólnie z Katarzyną Wardzyńską) Ołtarze śś. Rocha i Sebastiana oraz św. Michała Archanioła i Wszystkich Aniołów, 1705, Johannes Söffrens z warsztatem (atryb.), [w:] Serce miasta. Kościół Świętego Krzyża w Warszawie, red. K. Sztarbałło i M. Wardzyński, Warszawa 2010, s. 192–197, 12 il.
  • (wspólnie z Katarzyną Wardzyńską) Recepcja ołtarzy świętokrzyskich w sztuce pierwszej połowy XVIII wieku w Rzeczypospolitej (poza Prusami Królewskimi i Warmią), [w:] Serce miasta. Kościół Świętego Krzyża w Warszawie, j.w., s. 198–201, 14 il.
  • (wspólnie z Katarzyną Wardzyńską) Stalle zakonne i seminaryjne, 1702–1705, uzupełniane około 1720, Johannes Söffrens i Jerzy Juda Tadeusz Dąbrowicz (atryb.), [w:] Serce miasta. Kościół Świętego Krzyża w Warszawie, j.w., s. 202–207, 10 il.
  • Ambona, krata przegrody chórowej oraz balustrada okalająca wewnętrzny gzyms świątyni, 1698–1699 lub 1700–1705, 1712–1727 i 1726, brat-laik Mikołaj Tetar vel Teter CM, [w:] Serce miasta. Kościół Świętego Krzyża w Warszawie, j.w., s. 208–213, 16 il.
  • Nagrobek Bartłomieja Michała Tarły CM, biskupa poznańskiego, superiora klasztoru Misjonarzy (1656–1715), 1716, warsztat dębnicki Michała Pomana i Jakuba Bielawskiego (atryb.), montaż Jędrzej Górecki, [w:] Serce miasta. Kościół Świętego Krzyża w Warszawie, red. K. Sztarbałło i M. Wardzyński, Warszawa 2010, s. 214–219, 12 il.
  • Chrzcielnica i para kropielnic, 1717 i 1721–1722, warsztaty kamieniarskie z Dębnika, [w:] Serce miasta. Kościół Świętego Krzyża w Warszawie, j.w., s. 220–221, 6 il.
  • (wspólnie z Katarzyną Wardzyńską) Putti fiamminghi Françoisa du Quesnoy a twórczość rzeźbiarska Andreasa Schlütera II w Rzeczypospolitej, [w:] Polska i Europa w dobie nowożytnej / L’Europe moderne: nouveau monde, nouvelle civilisation? / Modern Europe – New World, New Civilisation? Księga Pamiątkowa dedykowana Profesorowi Juliuszowi A. Chrościckiemu, pod red. A. Rottermunda, S. Mossakowskiego, W. Tygielskiego, T. Bernatowicza, P. Migasiewicza i M. Wardzyńskiego, Warszawa 2009, s. 561–570, 9 il.
  • Dzieła snycerza Jana Solskiego z Bytomia w ziemi wieluńskiej i sieradzkiej w pierwszej ćwierci XVIII w. (Kępno-Wieluń-Wielgomłyny), [w:] Sztuka Polski Środkowej, red. Z. Bania, T. 6, Sztuka nowożytna i nowoczesna, red. E. Kubiak, K. Stefański, P. Gryglewski, Łódź 2007, s. 91–111.
  • Z dziejów snycerstwa krakowskiego około roku 1630, [w:] Studia nad sztuką renesansu i baroku, 5: 2004 (= Materiały Sesji Naukowej ,,Lublin – między Krakowem a Warszawą. Sztuka nowożytna”, Kazimierz Dolny, 4–5.06.2001), s. 61–103.
  • Z zagadnień genezy i przekształceń struktury architektonicznej ołtarza głównego w kościele Św. Michała Archanioła w Wilnie, ,,Ikonotheka” 17: 2004, s. 117–138.
  • Nagrobek Pawła Stefana Sapiehy w Holszanach, [w:] Litwa i Polska. Dziedzictwo sztuki sakralnej, pod red. W. Boberskiego i M. Omilanowskiej, Warszawa 2004, s. 99–116.
  • Nagrobek Jerzego Boxy Radoszowskiego w kolegiacie wieluńskiej, [w:] Artyści włoscy w Polsce. XV-XVIII w. [Księga Pamiątkowa prof. dr. hab. Mariusza Karpowicza], red. J.A. Chrościcki, R. Sulewska, Warszawa 2004, s. 577–595.
  • Kościół parafialny p.w. Św. Jana Chrzciciela w Wołpie, [w:] Materiały do dziejów sztuki sakralnej na ziemiach wschodnich Rzeczypospolitej, pod red. naukową J.K. Ostrowskiego, Cz. II, Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa nowogródzkiego, T. 1, pod red. naukową M. Kałamajskiej-Saeed, Kraków 2003, s. 203–244, il. 348–412.
  • Nagrobek Lwa Sapiehy w kościele Świętomichalskim w Wilnie, [w:] Sztuka kresów wschodnich, T. 5, red. P. Krasny, A. Betlej, Kraków 2003, s. 135–152.
  • Ołtarz główny fary w Płocku, ,,Mazowsze. Dziedzictwo kulturowe”, X: 2002, nr 15, s. 67–80.
  • O pierwotnym kształcie ołtarza głównego w kościele parafialnym w Różanie na Białorusi, ,,Przegląd Wschodni”, T. 7, z. 3 (27): 2001, s. 909–928.
  • Ołtarze w kościele parafialnym w Wołpie na Białorusi, ,,Przegląd Wschodni”, T. 6, z. 2 (22): 2000, s. 235–260.
C. Sztuka nowożytna na Śląsku
  1. Zespół rokokowych ołtarzy kolegiaty opolskiej – nieznane dzieło Wenzla Johanna Böhma. Przyczynek do twórczości rzeźbiarza na drodze z Lipníka nad Bečvou do Poznania, [w:] Sztuka dawnego Opola, red. B. Czechowicz, J. Filipczyk, A. Kozieł, Opole 2017, s. 115-129, il. XXXII, XXXIII, 51-65.
  2. (wspólnie z Marią Heydel i Arturem Kolbiarzem) Siegwitz (Sichwitz, Sigewitz, Sigrist) Johann Albrecht (Albert, Adalbert), rzeźbiarz i sztukator, zm. 1756, [w:] Słownik Artystów Polskich i Obcych w Polsce Działających. Malarze – Rzeźbiarze – Graficy, t. X, red. U. Makowska, Warszawa 2016, s. 450-457 (red. hasła Aleksandra Bernatowicz).
  3. (wspólnie z Arturem Kolbiarzem) Dzieła warsztatu Johanna Albrechta Siegwitza wykonane dla Jezuitów na Śląsku, w Hrabstwie Kłodzkim i Rzeczypospolitej, [w:] Silesia Iesuitica. Kultura i sztuka Zakonu Jezuitów na Śląsku i w Hrabstwie Kłodzkim (1580–1776), red. A. Jezierska i D. Galewski, Wrocław 2012, s. 185-198, 15 il.
  4. Nowe uwagi na temat twórczości rzeźbiarskiej Franza Josepha Mangoldta na Śląsku i w Rzeczypospolitej. Wrocław – Trzebnica – Jawor – Jasna Góra – Kraków-Skałka – Kościelna Wieś – Tyniec, ,,Roczniki Sztuki Śląskiej” XX: 2011, s. 115–152, 40 il.
  5. Dzieła snycerza Jana Massa zw. Solskim z Bytomia na terenie historycznego Górnego Śląska, ,,Kroniki Miasta Zabrza” 2(19)/2010, s. 209–224, 18 il.
  6. Między Krakowem, Jasną Górą i Bytomiem. Jan Solski, snycerz barokowy pierwszej połowy XVIII w., [w:] Bytom i jego dziedzictwo w 750-lecie nadania praw miejskich (Materiały z interdyscypli­narnej konferencji naukowej w Bytomiu w dniach 18–19 listopada 2004 r.), Katowice 2004, s. 147–175, 7 il.
D. Inicjatywy artystyczne Zakonu Paulinów na Jasnej Górze i w prowincji polskiej
  • Para późnobarokowych ołtarzy w kościele konwentualnym Paulinów w Leśniowie. Wrocławskie zamówienie prowincjała Konstantego Moszyńskiego z 1725 r., ,,Studia Claromontana” 30: 2012, s. 577-604, 24 il.
  • Prace rzeźbiarskie snycerza Pawła Walentego Wiązkowicza vel Więckiewicza na Jasnej Górze i w pozostałych konwentach paulińskich w Częstochowie, [w:] Ex voto. Studia dedykowane Ojcu Janowi Golonce OSPPE w 75. rocznicę urodzin i w 50. rocznicę święceń kapłańskich, red. P. Mrozowski i J. Żmudziński, Jasna Góra w Częstochowie 2012, s. 225-275, 18 il. na s. 689-696.
  • XVII-wieczny ołtarz relikwiarzowy Św. Stanisława Biskupa i Męczennika w bazylice Paulinów na Skałce w Krakowie, ,,Studia Claromontana” 29: 2011, s. 497–506, 10 il.
  • Prace rzeźbiarsko-kamieniarskie Wacława Beranka dla konwentów Paulinów prowincji polskiej. Jasna Góra-Pińczów-Beszowa-Skałka, [w:] Veritati serviens. Księga Pamiątkowa Ojcu Profesorowi Januszowi Zbudniewkowi ZP, pod red. J. Dzięgielewskiego, T. Krawczaka, K. Łataka i W. J. Wysockiego, Warszawa 2009, s. 493–527, 28 il.
  • Prace snycerzy Jana Solskiego z Bytomia i Pawła Wiązkowicza w kościołach paulinów w Żarkach-Leśniowie i parafialnym (prepozyturalnym) w Żarkach, [w:] Źródła Leśniowa. Materiały z sympozjum poświęconego Sanktuarium Leśniowskiemu z dnia 21 października 2006 r., red. J. Szpak, Leśniów 2009, s. 87–145, 22 il.
  • Rzeźbiarze i kamieniarze na usługach polskiej prowincji zakonu Paulinów w epoce nowożytnej, ,,Studia Claromontana” 27: 2009, s. 567–595, 28 il.
  • Barokowa odbudowa kościoła paulinów na Jasnej Górze (1690–1696) na tle działalności północnolombar­dzkich warsztatów budowlano-stiukatorskich w Europie Środkowej, ,,Studia Claromontana” 26: 2008, s. 415–456, il. 1–32.
  • Działalność rzeźbiarska Jana Solskiego z Bytomia na usługach polskiej prowincji zakonu paulinów w 1. tercji XVIII w. Leśniów-Żarki-Jasna Góra-Częstochowa-Wielgomłyny, ,,Studia Claromontana” 25: 2007, s. 683–720, il. 1–16.
  • Częstochówka pod Jasną Górą jako ośrodek rzeźbiarski w XVII w., [w:] Studia nad sztuką renesansu i baroku, T. 7, red. J. Lileyko, I. Rolska-Boruch, Lublin 2007, s. 157–184, 4 il.
  • Barokowy wystrój kościoła paulinów w Wieruszowie i jego miejsce w snycerstwie częstochowskim XVII wieku, ,,Studia Claromontana” 24: 2006, s. 515–547, il. 1–15.
  • Prace architektoniczne i kamieniarskie Błażeja Gocmana na Jasnej Górze w latach 1626–1631, ,,Studia Claromontana” 23: 2005, s. 621–640, il. 1–8.
  • Wystrój korpusu nawowego i kaplic bocznych bazyliki jasnogórskiej w XVII stuleciu, ,,Studia Claromontana” 21: 2003, s. 589–617.
  • Wystrój prezbiterium bazyliki jasnogórskiej w siedemnastym stuleciu, ,,Studia Claromontana” 20: 2002, s. 423–456.
Recenzje i omówienia naukowe
  • Z. Rozanow, E. Smulikowska, Zabytki sztuki Jasnej Góry : Architektura. Rzeźba. Malarstwo, Katowice 2009 (rec.), ,,Biuletyn Historii Sztuki”, LXXIII: 2011, nr 3–4, s. 543-563.
  • Bernatowicz, Monumenta variis Radivillorum. Wyposażenie zamku nieświeskiego w świetle badań archiwalnych, cz. 1: XVI-XVII w., Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań 1998 (rec.), ,,Rocznik Biblioteki Narodowej” 36: 2004, s. 377–379.
  • Lietuvos sakralinė dailė: atodangos ir naujueji kontekstai. Międzynarodowa konferencja naukowa, Wilno, 15–17 października 2003 r. (omówienie), ,,Barok. Historia-Literatura-Sztuka”, IX/2(20)2003, s. 260–264.
  • Sesja Naukowa ,,Sztuka na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej”, Kraków 22–23 września 2000 r. (omówienie), ,,Barok. Historia-Literatura-Sztuka”, VIII/1(15)2002, s. 245–247.
  • Z. Łoziński, Pomniki sztuki w Polsce, T. III, Mazowsze i Podlasie, Warszawa 1999, Arkady (rec.), ,,Barok. Historia-Literatura-Sztuka”, VII/2(13)2000, s. 297–300.
  • Międzynarodowa Konferencja Naukowa ,,Magnaci jako mecenasi kultury”, Słonim 16–18.06.2000, Grodno 19.06.2000 (omówienie), ,,Biuletyn Historii Sztuki”, LXII: 2000, nr 3–4, s. 710–714.
Udział w redakcji tomów naukowych
  • Mazowsze-Warszawa, Warszawa-Mazowsze : z dziejów wzajemnych relacji kulturowych i artystycznych regionu i metropolii, red. T. Dziewicki, J.M. Nowicki, M. Wardzyński, wyd. Semper-Mazowiecki Instytut Kultury w Warszawie, Warszawa 2021 (w druku).
  • Miejsce, które ratuje. Prostota franciszkańska i rokokowa ekspresja w założeniu pielgrzymkowym w Ratowie nad Wkrą, praca zbiorowa pod red. nauk. M. Wardzyńskiego, wyd. Neriton-Komitet Społeczny ,,Ratujmy Ratowo”, Warszawa-Ratowo 2020.
  • Mazowsze-Warszawa, Warszawa-Mazowsze : z dziejów wzajemnych relacji kulturowych i artystycznych regionu i metropolii, red. T. Dziewicki, J.M. Nowicki, M. Wardzyński, wyd. Semper-Mazowiecki Instytut Kultury w Warszawie, Warszawa 2020.
  • Sztuka na Mazowszu. Nowe otwarcie, red. A. Pieńkos, M. Wardzyński, wyd. Mazowiecki Instytut Kultury, Warszawa 2019. ISBN 978-83-63427-27-6, CIP BN.
  • Franciszka z Krasińskich Wettyn, księżna Kurlandii i Semigalii, prababka dynastii królów włoskich. Dziedzictwo rodziny Krasińskich w regionie świętokrzyskim, pod red. D. Kaliny, R. Kubickiego i M. Wardzyńskiego, wyd. Urząd Marszałkowski Województwa Świętokrzyskiego, Kielce-Lisów 2012. ISBN 978-83-925243-1-1.
  • Heart of the City. The Church of the Holy Cross in Warsaw, Eds. K. Sztarbałło and M. Wardzyński, Warsaw 2011, published by Mazowiecka Jednostka Wdrażania Funduszy Unijnych [Mazovian Unit of EU Programmes Implementation]. ISBN 978–83–61277–32–9. Wersja elektroniczna książki w formacie .pdf dostępna na: http://fan.mazowia.eu/g2/oryginal/2012_09/8704d857406afc9bdd1421ddac0ec8d8.pdf
  • Kultura artystyczna Warszawy XVII-XXI w. Studia pod redakcją Z. Michalczyka, A. Pieńkosa i M. Wardzyńskiego, Warszawa 2010, wyd. Neriton. ISBN 978–83–75431–75–9.
  • Serce miasta. Kościół Świętego Krzyża w Warszawie, red. K. Sztarbałło i M. Wardzyński, Warszawa 2010, wyd. Mazowiecka Jednostka Wdrażania Funduszy Unijnych. ISBN 978–83–61277–34–7. Wersja elektroniczna książki w formacie .pdf dostępna na:http://fan.mazowia.eu/g2/oryginal/2012_09/a31ddce7983d793be3d64a8f08a50c92.pdf
  • Polska i Europa w dobie nowożytnej. / L’Europe moderne: nouveau monde, nouvelle civilisation? / Modern Europe – New World, New Civilisation?. Księga Pamiątkowa dedykowana Profesorowi Juliuszowi A. Chrościckiemu, pod red. A. Rottermunda, S. Mossakowskiego, W. Tygielskiego, T. Bernatowicza, P. Migasiewicza i M. Wardzyńskiego, Warszawa 2009, wyd. Arx Regia. ISBN 978–83–7022–179–9.
W druku
  • (wspólnie z Hubertem Kowalskim) ,,Marmury z Wisły”. Kamieniarka chęcińska z rezydencji i ogrodu warszawskiej Villae Regiae sprzed 1655 r., [w:] W sercu Korony. Kultura artystyczna Chęcin i dawnego powiatu chęcińskiego, red. D. Kalina, H. Kowalski i M. Wardzyński, Warszawa 2021.
  • Ex marmore chencinensi. Produkcja warsztatów kamieniarskich w Chęcinach w XVII wieku, [w:] W sercu Korony. Kultura artystyczna Chęcin i dawnego powiatu chęcińskiego, red. D. Kalina, H. Kowalski i M. Wardzyński, Warszawa 2021.
  • Zespół marmurowo-alabastrowego wyposażenia kaplic bocznych Najświętszej Maryi Panny i św. Krzyża katedry w Poznaniu a rzeźba gdańska w 3. ćw. XVII w. na obszarze Wielkopolski, [w:] IN PRINCIPIO. Mit i prawda początku w kulturze polskiej i europejskiej, cz. 2: Dzieje i sztuka katedry poznańskiej, pod red. J. Kowalskiego i J. Jarzewicza, Poznań 2021.
  • Z Rzymu i Antwerpii przez Wilno i Warszawę do Krakowa. Transfer, dyfuzja i dalsza recepcja tradycji marmo commesso i op Nederlandse manier w małej architekturze i rzeźbie doby Wazów, [w:] STOŁECZNE KATEDRY OBOJGA NARODÓW. Kościoły biskupie w Krakowie i Wilnie / ABIEJŲ TAUTŲ SOSTINIŲ KATEDROS. Krokuvos ir Vilniaus vyskupiškosios bažnyčios. Materiały Międzynarodowej Konferencji Naukowej, 12–14 października 2016 r., Muzeum Narodowe Pałac Wielkich Książąt Litewskich, red. K. J. Czyżewski, V. Dolinskas i M. Walczak, Wilno / Vilnius 2020.
  • Holenderskie i niderlandzkie importy rzeźbiarskie dla króla Jana III w Wilanowie (1679–1696). Mechanizmy zamówień – Artyści i dzieła – Wzory / Holländische und flämische Skulptur-Importe für den König Johann III. Sobieski in Wilanów (1679–1696). Mechanismen der Bestellungen – Künstler und Kunstwerke – Vorbilder, [w:] Jan III Sobieski – polski bohater narodowy i zwycięzca spod Wiednia. Historia. Pamięć. Dziedzictwo / Jan III. Sobieski – polnischer Nationalheld und Sieger von Wien. Geschichte, Nachleben und Verklärung, red. / hg. B. Dybaś, A. Ziemlewska, Warszawa-Wilanów-Wiedeń 2021.
  • Wystrój kamieniarsko-rzeźbiarski kościoła eremu kamedułów Złotego Lasu w Rytwianach, [w:] 400 lat Pustelni Złotego Lasu 1617-2017, red. T. Moskal, Lublin-Rytwiany 2020.
  • (wspólnie z Tomaszem Dziewickim i Janem M. Nowickim), Słowo wstępne, [w:] Mazowsze-Warszawa, Warszawa-Mazowsze : z dziejów wzajemnych relacji kulturowych i artystycznych regionu i metropolii, red. T. Dziewicki, J.M. Nowicki, M. Wardzyński, wyd. Semper-Mazowiecki Instytut Kultury w Warszawie, Warszawa 2021.
  • (wspólnie z Konradem Morawskim) Sprawy artystyczne w kluczach węgrowskim i sokołowskim Jana Dobrogosta (Bonawentury) Krasińskiego według „Inwentarza włości węgrowskiej i sokołowskiej” z lat 1701-1720, [w:] Mazowsze-Warszawa, Warszawa-Mazowsze : z dziejów wzajemnych relacji kulturowych i artystycznych regionu i metropolii, red. T. Dziewicki, J.M. Nowicki, M. Wardzyński, wyd. Semper-Mazowiecki Instytut Kultury w Warszawie, Warszawa 2020.
  • Malarstwo monumentalne doby późnego baroku i rokoka z perspektywy Warszawy. Absolwenci Szkoły malarskiej Czechowicza i Smuglewicza a sascy i morawscy konkurenci, [w:] Mazowsze-Warszawa, Warszawa-Mazowsze : z dziejów wzajemnych relacji kulturowych i artystycznych regionu i metropolii, red. T. Dziewicki, J.M. Nowicki, M. Wardzyński, wyd. Semper-Mazowiecki Instytut Kultury w Warszawie, Warszawa 2020.
Publikacje popularnonaukowe
Książki
  • Poza Warszawą, t. 3: Architektura i budownictwo Mazowsza XI-XVIII wieku, red. nauk. M. Wardzyński, wyd. Semper-Mazowiecki Instytut Kultury w Warszawie, Warszawa 2020, 282 ss., 131 il., 2 mapy (w druku).
  • Poza Warszawą, t. 1: Arcydzieła plastyki dawnej XII-XVIII wieku w świątyniach i rezydencjach Mazowsza, red. M. Wardzyński, wyd. Mazowiecki Instytut Kultury, Warszawa 2018, 264 ss., 121 il., 2 mapy. ISBN 978-83-63427-91-7, CIP BN.
  • ,,Marmury” świętokrzyskie i ośrodek kamieniarsko-rzeźbiarski w Chęcinach w XVI-XIX wieku, ,,Spotkania z Zabytkami” nr 7-8/2014, Dodatek specjalny ,,Aedifico et Conservo. Eskalacja jakości kształcenia zawodowego w Polsce, 2014″, t. III, 40 ss., 52 il., 2 mapy (od redakcji: Wojciech Przybyszewski). Wersja elektroniczna książki w formacie .pdf dostępna na: http://www.fundacja-hereditas.pl/portal/files/SzZ_dodatek_AEC_III_NET.pdf
  • Andrzej Kreutz Majewski. Malarstwo, red. M. Wardzyński, Gast-Media Production s.c., Warszawa 1999, ss. 272, il. kolor. 135 (wersje: polska, angielska i niemiecka). ISBN 8391095533.
Eseje (wybór)
  • Architektura i budownictwo dawne na Mazowszu – wprowadzenie, [w:] Poza Warszawą, t. 3: Architektura i budownictwo Mazowsza XI-XVIII wieku, red. nauk. M. Wardzyński, Warszawa 2020, s. 13-35.
  • Srzeńsk / Szreńsk Srzeńskch / Szreńskich – pierwsza fundacja rodowa miasta mazowieckiego, [w:] Poza Warszawą, t. 3: Architektura i budownictwo Mazowsza XI-XVIII wieku, red. nauk. M. Wardzyński, Warszawa 2020, s. 112-115.
  • Z Betlejem i Krakowa nad Kalinówkę. Unikatowa kaplica pielgrzymkowa w Domaniewicach, [w:] Poza Warszawą, t. 3: Architektura i budownictwo Mazowsza XI-XVIII wieku, red. nauk. M. Wardzyński, Warszawa 2020, s. 152-155.
  • Nowe otwarcie po ,,potopie”. Kościół bernardynów w Ostrołęce i pierwsza seria architektury franciszkańskiej, [w:] Poza Warszawą, t. 3: Architektura i budownictwo Mazowsza XI-XVIII wieku, red. nauk. M. Wardzyński, Warszawa 2020, s. 174-177.
  • Co Mazowsze ma z Tylmana? Począwszy od willi barokowej w Nieborowie…, [w:] Poza Warszawą, t. 3: Architektura i budownictwo Mazowsza XI-XVIII wieku, red. nauk. M. Wardzyński, Warszawa 2020, s. 192-197.
  • Na styku prowincji Korony. Zespół kolegium jezuitów w Rawie Mazowieckiej, [w:] Poza Warszawą, t. 3: Architektura i budownictwo Mazowsza XI-XVIII wieku, red. nauk. M. Wardzyński, Warszawa 2020, s. 198-203.
  • W blasku (i cieniach) Rzymu i weneckiej laguny. Sanktuarium biskupie w Rokitnie, [w:] Poza Warszawą, t. 3: Architektura i budownictwo Mazowsza XI-XVIII wieku, red. nauk. M. Wardzyński, Warszawa 2020, s. 204-209.
  • Spod Wrocławia i Gdańska do Płocka i okolic, czyli o Czechach na północnym Mazowszu, [w:] Poza Warszawą, t. 3: Architektura i budownictwo Mazowsza XI-XVIII wieku, red. nauk. M. Wardzyński, Warszawa 2020, s. 246-251.
  • Michał Wardzyński, Śląscy architekci w rawskiem? Kościół parafialny w Regnowie i jego reminiscencje, [w:] Poza Warszawą, t. 3: Architektura i budownictwo Mazowsza XI-XVIII wieku, red. nauk. M. Wardzyński, Warszawa 2020, s. 252-255.
  • (wspólnie z Piotrem Ługowskim), Na straży bram. O trzech kaplicach przydrożnych w Wyszkowie nad Liwcem, [w:] Poza Warszawą, t. 3: Architektura i budownictwo Mazowsza XI-XVIII wieku, red. nauk. M. Wardzyński, Warszawa 2020, s. 270-275.
  • Oświecone magistraty – późnobarokowe ratusze w Mławie i Przasnyszu, [w:] Poza Warszawą, t. 3: Architektura i budownictwo Mazowsza XI-XVIII wieku, red. nauk. M. Wardzyński, Warszawa 2020, s. 276-279.
  • Rezydencje królewskie Wazów – europejskie inspiracje architektury i rzeźby, [w:] Świat polskich Wazów: eseje, red. J. Żukowski, Z. Hundert, Warszawa 2019, s. 265-273, 8 il.
  • (wspólnie z A. Pieńkosem) Słowo wstępne / Foreword, [w:] Sztuka na Mazowszu. Nowe otwarcie, red. A. Pieńkos, M. Wardzyński, Warszawa 2019, s. 9-27.
  • Wstęp, [w:] Poza Warszawą, t. 1: Arcydzieła plastyki dawnej XII-XVIII wieku w świątyniach i rezydencjach Mazowsza, red. M. Wardzyński, Warszawa 2018, s. 13-21.
  • Biblia pauperum – cykl romańskich fresków w kościele w Czerwińsku nad Wisłą, [w:] Poza Warszawą, t. 1: Arcydzieła plastyki dawnej XII-XVIII wieku w świątyniach i rezydencjach Mazowsza, red. M. Wardzyński, Warszawa 2018, s. 28-31.
  • Mazowieckie krucyfiksy późnogotyckie – Grójec, Pułtusk, Piaseczno, [w:] Poza Warszawą, t. 1: Arcydzieła plastyki dawnej XII-XVIII wieku w świątyniach i rezydencjach Mazowsza, red. M. Wardzyński, Warszawa 2018, s. 78-81.
  • Boguszyce – gotycko-renesansowe ołtarze Jana Jantasa, [w:] Poza Warszawą, t. 1: Arcydzieła plastyki dawnej XII-XVIII wieku w świątyniach i rezydencjach Mazowsza, red. M. Wardzyński, Warszawa 2018, s. 82-85.
  • Nadwiślański Czerwińsk – ukryty skarb renesansu pędzlem malowany, [w:] Poza Warszawą, t. 1: Arcydzieła plastyki dawnej XII-XVIII wieku w świątyniach i rezydencjach Mazowsza, red. M. Wardzyński, Warszawa 2018, s. 88-91.
  • Potęga iluzji – renesansowe polichromie w Pułtusku, Broku i Brochowie, [w:] Poza Warszawą, t. 1: Arcydzieła plastyki dawnej XII-XVIII wieku w świątyniach i rezydencjach Mazowsza, red. M. Wardzyński, Warszawa 2018, s. 92-95.
  • Drewniany Wawel nad Rawką, czyli o renesansowej polichromii kościoła w Boguszycach, [w:] Poza Warszawą, t. 1: Arcydzieła plastyki dawnej XII-XVIII wieku w świątyniach i rezydencjach Mazowsza, red. M. Wardzyński, Warszawa 2018, s. 96-99.
  • Płocki panteon Mazowsza – mauzoleum biskupie i magnackie z XVI i XVII w., [w:] Poza Warszawą, t. 1: Arcydzieła plastyki dawnej XII-XVIII wieku w świątyniach i rezydencjach Mazowsza, red. M. Wardzyński, Warszawa 2018, s. 140-143.
  • Sztuka zatrzymanego czasu – wokół Krzemienicy i Lipia, [w:] Poza Warszawą, t. 1: Arcydzieła plastyki dawnej XII-XVIII wieku w świątyniach i rezydencjach Mazowsza, red. M. Wardzyński, Warszawa 2018, s. 144-147.
  • Z katedr i klasztorów pod „parafialne strzechy” – rzecz o ołtarzach z Łowicza. Złaków Kościelny, Domaniewice i Aleksandrów Kujawski, [w:] Poza Warszawą, t. 1: Arcydzieła plastyki dawnej XII-XVIII wieku w świątyniach i rezydencjach Mazowsza, red. M. Wardzyński, Warszawa 2018, s. 148-151.
  • Manierystyczne fantazje – ołtarz główny w Łęgu-Probostwie pod Płockiem, [w:] Poza Warszawą, t. 1: Arcydzieła plastyki dawnej XII-XVIII wieku w świątyniach i rezydencjach Mazowsza, red. M. Wardzyński, Warszawa 2018, s. 152-155.
  • Neoplatoński sen umiłowanych – nagrobek żon Jana Dobrogosta (Bonawentury) Krasińskiego w Krasnem, [w:] Poza Warszawą, t. 1: Arcydzieła plastyki dawnej XII-XVIII wieku w świątyniach i rezydencjach Mazowsza, red. M. Wardzyński, Warszawa 2018, s. 156-161.
  • Misterium Pasji – krucyfiksy Andreasa Schlütera młodszego w Węgrowie i Rawie Mazowieckiej, [w:] Poza Warszawą, t. 1: Arcydzieła plastyki dawnej XII-XVIII wieku w świątyniach i rezydencjach Mazowsza, red. M. Wardzyński, Warszawa 2018, s. 162-165.
  • Triumf berninizmu – wystrój kaplicy poseminaryjnej w Łowiczu, [w:] Poza Warszawą, t. 1: Arcydzieła plastyki dawnej XII-XVIII wieku w świątyniach i rezydencjach Mazowsza, red. M. Wardzyński, Warszawa 2018, s. 166-171.
  • Gabinet magnata-filozofa – freski Sali Horacego w willi w Otwocku Wielkim, [w:] Poza Warszawą, t. 1: Arcydzieła plastyki dawnej XII-XVIII wieku w świątyniach i rezydencjach Mazowsza, red. M. Wardzyński, Warszawa 2018, s. 172-175.
  • Biskupie parantele w marmurze utrwalone – mauzoleum Załuskich w Pułtusku, [w:] Poza Warszawą, t. 1: Arcydzieła plastyki dawnej XII-XVIII wieku w świątyniach i rezydencjach Mazowsza, red. M. Wardzyński, Warszawa 2018, s. 180-183.
  • Na mazowieckim Zapiliczu – skarby kościoła w Jasionnej, [w:] Poza Warszawą, t. 1: Arcydzieła plastyki dawnej XII-XVIII wieku w świątyniach i rezydencjach Mazowsza, red. M. Wardzyński, Warszawa 2018, s. 184-187.
  • Z Moraw na Mazowsze – freski Sebastiana Ecksteina w Węgrowie i Krasnem, [w:] Poza Warszawą, t. 1: Arcydzieła plastyki dawnej XII-XVIII wieku w świątyniach i rezydencjach Mazowsza, red. M. Wardzyński, Warszawa 2018, s. 204-207.
  • Rokokowa bombonierka – wyposażenie kościoła bernardynów w Ratowie nad Wkrą, [w:] Poza Warszawą, t. 1: Arcydzieła plastyki dawnej XII-XVIII wieku w świątyniach i rezydencjach Mazowsza, red. M. Wardzyński, Warszawa 2018, s. 208-211.
  • „Warszawskie zakupy artystyczne” – cenne zabytki doby rokoka w Głuchowie pod Rawą Mazowiecką, [w:] Poza Warszawą, t. 1: Arcydzieła plastyki dawnej XII-XVIII wieku w świątyniach i rezydencjach Mazowsza, red. M. Wardzyński, Warszawa 2018, s. 218-221.
  • Tarczyn i Loretto – mazowiecki etap losów lubiąskiego zespołu obrazów Michaela Willmanna, [w:] Poza Warszawą, t. 1: Arcydzieła plastyki dawnej XII-XVIII wieku w świątyniach i rezydencjach Mazowsza, red. M. Wardzyński, Warszawa 2018, s. 242-247.
  • O dwóch posągach z warszawskiego kościoła brygidek w Raszynie. W wilanowskim kręgu Stephana Schwanera, ,,Stolica” nr 9 (2304), wrzesień 2017, s. 32-35.
  • Zaginiona kolumna królewska, ,,Stolica” nr 5 (2300), maj 2017, s. 24-26.
  • Dom pod Królami, ,,Stolica” nr 12 (2295), grudzień 2016, s. 22-24.
  • Z przeszłości ogrodu wilanowskiego. Holenderskie i flamandzkie fascynacje pary królewskiej, ,,Stolica” nr 6-7 (2289), czerwiec-lipiec 2016, s. 24-29.
  • (wspólnie z Hubertem A. Kowalskim i Andrzejem Kazberukiem) Ex marmore vistulano…, ,,Świat Kamienia”, nr 3 (82), 2013, s. 40-43.
  • Z Chęcin przez Warszawę do Sankt Petersburga i Malborka… czyli o dwóch zapomnianych ,,starożytnościach pogańskich” w zbiorach Towarzystwa Królewskiego Przyjaciół Nauk, ,,Kurier Warszawski” nr 4-5 (31), kwiecień/maj 2013, s. 24-27, 7 il.
  • Blask Niderlandów w Wilanowie: rzeźbiarskie zamówienie Jana III Sobieskiego w Amsterdamie i Antwerpii, ,,Kurier Warszawski” nr 5 (28), listopad/grudzień 2012, s. 42-43, 4 il.
  • (wspólnie z Piotrem Jamskim) Hala fabrycza – lapidarium. Salon architektonicznych elementów odrzuconych, w: Dziedzictwo postindustrialne i jego kulturotwórcza rola, pod red. St. Januszewskiego, Warszawa 2009, s. 77-84.
  • (wspólnie z Joanną Sikorską) Mecenat mieszczański w krakowskim kościele pw. Wniebowzięcia Panny Marii, w: Skarby Rzeczypospolitej. Z dziejów kolekcjonerstwa sztuki w Polsce od XIII do końca XVIII wieku, red. D. Folga-Januszewska i A. Rottermund, Warszawa 2004, s. 79–84.
  • Piękno w kamieniu zaklęte, ,,Spotkania z Zabytkami” nr 2 (204) XXVIII: 2004, s. 6–10.
  • Jasna Góra. Związki z Węgrami i Śląskiem, ,,Spotkania z Zabytkami” nr 9 (199) XXVII: 2003, s. 10–14.
  • Między Kaliszem a Lublinem (rzecz o wielkopolskich dekoracjach stiukowych w 1. tercji w. XVII), ,,Spotkania z Zabytkami” nr 11 (177) XXV: 2001, s. 6–8.
  • Snycerstwo krakowskie w 1. połowie w. XVII, ,,Spotkania z Zabytkami” nr 10 (176) XXV: 2001, s. 4–8.
  • Początek baroku na Mazowszu [nagrobek Franciszka Nikodema Kossakowskiego w farze w Łomży], ,,Spotkania z Zabytkami” nr 6 (172) XXV: 2001, s. 16.
Publikacje elektroniczne

Ostatnia aktualizacja 21/10/2022

Accessibility by WAH