prof. dr hab. Ryszard Kasperowicz

• r.kasperowicz@uw.edu.pl
• Dyżury

Profesor w Katedrze Teorii Sztuki IHS UW. Absolwent Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, gdzie pracował w latach 1992-2014 (magisterium 1992, doktorat 1999, habilitacja 2006, tytuł profesora 2013). Dyrektor tamtejszego Instytutu Historii Sztuki w latach 2006-2012.

Zainteresowania badawcze: problemy teorii sztuki i estetyki XVIII-XIX wieku (przede wszystkim w Anglii i Niemczech) oraz dziejów metody i metodologii historii sztuki jako dyscypliny humanistycznej.

Dwukrotny laureat konkursu im ks. prof. Szczęsnego Dettloffa (Stowarzyszenie Historyków Sztuki) oraz nagrody Fundacji im. ks. Janusza Pasierba. Nominowany do Nagrody im. Jana Długosza. Członek Stowarzyszenia Historyków Sztuki oraz Komitetu Nauk o Sztuce PAN. Od 2014 roku redaktor naczelny „Rocznika Historii Sztuki”. Współredaktor serii „Dzieje myśli o sztuce. Biblioteka klasyków”.

Publikacje

Książki autorskie

• Berenson i mistrzowie odrodzenia. Przyczynek do postawy estetycznej Bernarda Berensona, Wyd. Aureus, Kraków 2001.
• Zweite, ideale Schöpfung. Sztuka w myśleniu historycznym Jacoba Burckhardta, Wyd. KUL, Lublin 2004.
• Figury zbawienia? Idea „religii sztuki” w wybranych koncepcjach artystycznych XIX stulecia, Lublin 2010, ss. 260.

Inne (przekłady)

• Georg Dehio i Alois Riegl – kult zabytków. Antologia tekstów, przełożył i wstępem opatrzył Ryszard Kasperowicz, Wyd. „Mówią Wieki”, Warszawa 2001.
• Jacob Burckhardt, Wykłady o sztuce. Wybór, przekład, wstęp i opracowanie Ryszard Kasperowicz, red. naukowa Antoni Ziemba, Warszawa 2008, ss. 154, il 27.
• Aby Warburg, Narodziny Wenus i inne szkice renesansowe. Przekład i wstęp Ryszard Kasperowicz, nota edyt. Katia Mazzucco, Gdańsk 2010, ss. 456.
• Alois Riegl, Georg Dehio i kult zabytków. Przekład i wstęp Ryszard Kasperowicz, Muzeum Pałac w Wilanowie 2012 (wyd. 2)
• Malcolm Budd, Muzyka i emocje. Wybrane teorie filozoficzne. Przekład i posłowie Ryszard Kasperowicz, Gdańsk 2014.
• Jacob Burckhardt, Sztuka – kultura – polityka. Wybór listów. Przekład, wstęp, opracowanie Ryszard Kasperowicz, Warszawa (wydawnictwo UW) 2017, ss. 262.

Redakcje książek

• redakcja: Biografia – historiografia dawniej i dziś. Biografia nowoczesna – nowoczesność biografii, pod red. Elżbiety Wolickiej-Wolszleger i Ryszarda Kasperowicz, TN KUL, Lublin 2005.
• redakcja: Kultura wizualna Anglii XVIII i XIX wieku w świetle teorii sztuki i estetyki, pod red. Jacka Jaźwierskiego, Ryszarda Kasperowicza i Marcina Pastwy, Lublin 2008.
• redakcja: Mit – symbol – mimesis. Studia z dziejów teorii i historii sztuki dedykowane Profesor Elżbiecie Wolickiej-Wolszleger, pod red. Jacka Jaźwierskiego, Ryszarda Kasperowicza, Małgorzaty Kitowskiej-Łysiak, Marcina Pastwy, Lublin, 2009.
• Redakcja: Podróże artystyczne – artysta w podróży, pod red. Jacka Jaźwierskiego, Ryszarda Kasperowicza i Marcina Pastwy, Lublin 2010.
• Redakcja: Od teorii etosu do ekspresji absolutnej. Spory o rolę ekspresji w dziejach sztuki i teorii sztuk, pod red. Jacka Jaźwierskiego, Ryszarda Kasperowicza i Marcina Pastwy, Lublin 2015.

Rozprawy, artykuły

• Model „schematu i korekty” Ernsta Hansa Gombricha a Popperowska teoria poznania, w: Wobec sztuki. Historia – krytyka – teoria, red. E. Wolicka i P. Kosiewski, Lublin 1992, s. 60-75.
• Ernst Hans Gombrich jako humanista, „Znak” 1993, nr 11(462), s. 32-40.
• Dylematy romantycznego dziedzictwa, „Znak” 1994, nr 6(469), s. 86-95 (współautor: M. Wacławek).
• Łuk Triumfalny. Kilka uwag o pewnej analogii historycznej Bernarda Berensona, w: Historia a system. Materiały Seminarium Metodologicznego Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Nieborów, 24-26 października 1996, Warszawa 1997, s. 129-138.
• Czy Leonardo był złym malarzem?, „Znak” 1997, nr 5(504), s. 69-83.
• Narcyz i Złotousty, „Mówią Wieki” 1997, nr 7 (458), s. 20-26.
• Estetyczna tautologia i prymat naoczności. Krótka uwaga o Burckhardta wizji sztuki na przykładzie Erinnerungen aus Rubens, „Konteksty. Polska Sztuka Ludowa” 1997, nr 3/4, s. 33-37.
• Bernard Berenson, piewca bezosobowego mistrzostwa, „Zeszyty Literackie” 1999, nr 65, s. 199-170.
• Wolność historyka. Uwagi o teorii kryzysów Jacoba Burckhardta, w: Już ma się pod koniec starożytnemu światu… Zmierzch, schyłek, upadek w historii sztuki, red. Maria Poprzęcka, Warszawa 1999, s. 105-118; przedruk: „Konteksty. Polska Sztuka Ludowa” 1999, nr 31, s. 37-42.
• Niemiec wśród greckich posągów, „Mówią Wieki” 2001, nr 11(503), s. 19-24.
• Granice realizmu. Wykładnia pojęcia w pismach Jacoba Burckhardta, w: Rzeczywistość, realizm, reprezentacja. Materiały Seminarium metodologicznego Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Nieborów, 26-28 października 2000, red. M. Poprzęcka, Warszawa 2001, s. 115-128.
• Pochwała renesansowego artysty, „Mówią Wieki” 2002, nr 7 (511), s. 32-36.
• O poznawaniu sztuki według Jacoba Burckhardta, w: Obraz i kult. Materiały z konferencji „Obraz i kult”, Lublin, KUL, 6-8 października 1999, red. U. M. Mazurczak i J. Patyra, Lublin 2002, s. 333-345.
• Rozdziały: Zarys dziejów muzyki i Zarys dziejów teatru, w: K. Chmielewski, J. Krawczyk, Wiedza o kulturze. Podręcznik, cz. 1, Warszawa 2002, s. 119-134.
• „Środowisko” jako kategoria w historii sztuki. Między Burckhardtem a Martinem Warnke, w: Pracownia i dom artysty XIX i XX wieku. Mitologia i rzeczywistość. Materiały z konferencji Instytutu Historii Sztuki UW oraz Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Warszawa 25-26 kwietnia 2002, Warszawa 2002, red. A. Pieńkos, s. 57-71.
• Die exklusive Lichtmalerei. Rembrandt oczyma Burckhardta, „Ikonotheka” 2003, nr 16, s. 93-101.
• Rafael w pismach Burckhardta, w: Recepcja renesansu w XIX i XX wieku. Materiały Sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Łódź, listopad 2002, red. M. Wróblewska-Markiewicz, Łódź 2003, s. 65-74.
• Skrytość. Burckhardt i „inne” obrazy, czyli muzyka w myśleniu szwajcarskiego historyka, w: Twarzą w twarz z obrazem. Materiały Seminarium Metodologicznego Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Nieborów, 24-26 października 2002, red. M. Poprzęcka, Warszawa 2003, s. 191-204.
• Rozdziały: Zarys dziejów muzyki i Zarys dziejów teatru, w: K. Chmielewski, J. Krawczyk, Wiedza o kulturze. Podręcznik. Szkoły ponadgimnazjalne, wyd. połączone i rozszerzone, Warszawa 2003.
• Rembrandt, Rembrandt über alles, „Mówią Wieki” 2003, nr 11 (527), s. 16-22.
• VIVA Verdi, „Mówią Wieki” 2004, nr 2 (530), s. 74-76.
• „Mocą wewnętrznej retoryki”. Shaftesbury i jego idea krytyki kultury na przykładzie „Soliloquy, or an Advice to an Author”, „Wiek Oświecenia” 2005, nr 21, s.11-29.
• W świątyni sztuk? Uwagi o związkach woli i wyobraźni, w: Obraz zapośredniczony. Materiały Seminarium Metodologicznego Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Nieborów, 25-27 listopada 2004, red. M. Poprzęcka, Warszawa 2005, s. 191-203.
• Utrata powagi. O pewnym aspekcie krytyki kultury Johana Huizingi, w: Mowa i moc obrazów. Prace dedykowane Profesor Marii Poprzęckiej, red. J. Pomorska, Warszawa 2005, s. 275-280.
• Od Arystotelesa do Adorna. W poszukiwaniu teorii ekspresji muzycznej, [w:] „Ethos” r. 19/2006, nr 1-2 (73-74), s. 161-181.
• Transgresja pojęcia czy doświadczenia? O filozofii sztuki Schellinga, [w:] Brak słów. Topos „niewysłowienia”w nauce i literaturze o sztuce, Materiały Seminarium Metodologicznego SHS, Nieborów 26-28 października 2006, red. Maria Poprzęcka, Warszawa 2007, s. 135-146.
• Jacob Burckhardt i religia sztuki, „Studia religiologica” (Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego MCCXCVII – Problemy religijne Europy Nowożytnej i współczesnej, pod red. Jana Drabiny), 2007, z. 40, s. 107-117.
• Gewaltmenschen, „Terminus” 2007, 16, z.1, s. 201-218.
• Jacob Burckhardt i Józef Kremer, w: Józef Kremer (1806-1875), red. tomu Jacek Maj, Kraków 2007, s. 301 -310.
• Kolisko bogów. Spory o Botticellego – Wind vs Gombrich, w: Wielkie dzieła – wielkie interpretacje, Materiały LV Ogólnopolskiej Sesji Naukowej Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Warszawa, 17-18 listopada 2006, red. Maria Poprzęcka, Warszawa 2007, s. 57-67.
• Matthew Arnold i potrzeba krytyki, w: Kultura wizualna Anglii XVIII i XIX wieku w świetle teorii i estetyki, pod red. Jacka Jaźwierskiego, Ryszarda Kasperowicza i Marcina Pastwy, Lublin 2008, s. 149-160.
• Ars auro prior. w: Białostocki, Materiały seminarium metodologicznego Stowarzyszenia Historyków Sztuki „Jan Białostocki – między tradycją a innowacją”, Nieborów 23-25 października 2008, pod red. Magdaleny Wróblewskiej, Warszawa 2009, s.9-18.
• Dante i Shaftesbury. O poszukiwaniu doskonałości w sztuce, w: Mit – symbol – mimesis. Studia z dziejów teorii i historii sztuki dedykowane Profesor Elżbiecie Wolickiej-Wolszleger, pod red. Jacka Jaźwierskiego, Ryszarda Kasperowicza, Małgorzaty Kitowskiej-Łysiak, Marcina Pastwy, Lublin, 2009, s.151-166.
• Historia sztuki i uczniowie z Sais. O związkach historii sztuki i historii idei, „Artium Quaestiones” XX, 2009, s.43-57.
• Berenson and Connoisseurship – Who is afraid of Art History?, [w:] Die Etablierung und Entwicklung des Faches Kunstgeschichte in Deutschland, Polen und Mitteleuropa, Beiträge der 14. Tagung des Arbeitskreises deutscher und polnischer Kunsthistoriker und Denkmalpfleger in Krakau, 26-30 September 2007, hrsg. von Wojciech Bałus und Joanna Wolańska, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2010, s. 227-234.
• Wstęp do: John Ruskin, Niewinne oko. Szkice o sztuce. Wybór i przekład Jakub Szczuka, wstęp Ryszard Kasperowicz, Słowo/Obraz Terytoria, Gdańsk 2011, s. 5-22.
• Sztuka jako podmiot absolutny, [w:] Podmiot/podmiotowość. Artysta – historyk – krytyk, red. Maria Poprzęcka, Warszawa 2011, s. 49-58.
• Pamięć o antyku i Jacob Burckhardt, [w:] „Sympozja Kazimierskie”, t. VII, red. Bożena Iwaszkiewicz-Wronikowska, Daniel Próchniak, Anna Głowa, TN KUL 2010, s. 251-258.
• Polis-Urbs-Metropolis. Słowo wstępne, [w:] Polis-Urbs-Metropolis. Materiały LIX Ogólnopolskiej Sesji Naukowej Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Lublin 25-26 listopada 2010, red. Lechosław Lameński i Elżbieta Błotnicka-Mazur, Warszawa 2011, s. 7-8.
• Obraz w koncepcji Aby’ego Warburga, „Konteksty” 2011, t. LXV, nr. 2-3, s. 33-40.
• Józef Kremer, Wybór pism estetycznych. Wprowadzenie, wybór i opracowanie Ryszard Kasperowicz, Kraków 2011, s.VII-XXI.
• Ksawery Piwocki, „Rocznik Historii Sztuki” 2011, XXXVI, s.112-123.
• Johann Joachim Winckelmann as the Founder of the Myth of the „Religion of Art”, “Ikonotheka” 2011, 23, s.69-78.
• Gardner i Berenson – Medyceusze zza oceanu, “Mówią Wieki” 2012, 1, s.57-63.
• Hercules am Scheidewege Erwina Panofsky’ego jako symbol walki o nową metodę, w: Prace Herkulesa – człowiek wobec wyzwań, prób i przeciwności. Pod red. Marii Cieśli-Korytowskiej i Olgi Płaszczewskiej, Kraków 2012, s.385-398.
• Klaczko and Berenson – the Politics of Revivals, w: History of Art History in Central, Eastern and South-Eastern Europe. Vol. 1. Ed. by Jerzy Malinowski, Toruń 2012, s.85-90.
• Fragment i fragmentaryczność, w: Zawsze fragment? Studia z historii kultury XX i XXI wieku. Pod red. Małgorzaty Kitowskiej- Łysiak i Marcina Lachowskiego, Lublin 2011 (ukazał się w 2012), s.39-59.
• Europa Burckhardta, „Przegląd Polityczny” 2013, nr 118, s.3-13.
• Europa Nietzschego, „Przegląd Polityczny” 2013, nr 121-122, s.3-12.
• Metoda jako gra. Mieczysława Porębskiego metodologia badań nad sztuką, „Rocznik Historii Sztuki” 2013, XXXVIII, s.41-49.
• Globalizacja avanat la lettre – czyli i uniwersalnym języku sztuki, w: Historia sztuki wobec globalizacji. Pod red. Marii Poprzęckiej, Warszawa 2013, s.61-73.
• A Portrait of Renaissance Man in the Writings of Jacob Burckhardt, w: Renaissance and Humanism from the Central-East European Point of View. Methodological Approaches. Ed. by Grażyna Urban-Godziek, Kraków 2014, s. 35-48.
• Posłowie tłumacza, w: Malcolm Budd, Muzyka i emocje. Wybrane teorie filozoficzne. Przełożył Ryszard Kasperowicz, Gdańsk 2014, s. 286-298.
• Symbol jako narzędzie i cel w historii obrazów Aby’ego Warburga, „Stan Rzeczy” 2015, 1 (8), s.52-67.
• Korespondencja sztuk w perspektywie „Ja”. Malarstwo i muzyka w pismach Novalisa, w: Sztuka i edukacja. Muzyka i sztuki plastyczne. Pod red. Anny Boguszewskiej i Barbary Niścior, Lublin 2015, s.15-23.
• Europa Hessego, „Przegląd Polityczny” 2015, t. 132, s.149-154.
• Aby Warburg, Mnemosyne. Wprowadzenie do Atlasu Pamięci, przekł. Ryszard Kasperowicz, Piotr Napiwodzki, Robert Pawlik, „Stan Rzeczy” 2015, 1 (8), s.35-51.
• Burckhardt and his Lecture on Rembrandt (1877), w: The Visual Culture of Holland in the Seventeenth and Eighteenth Centuries and its European Reception, ed. Jacek Jaźwierski and Paul Taylor, Lublin: Wydawnictwo KUL, s. 193-209.
• Indian Jugglers. Żywy obraz w krytyce Williama Hazlitta, w: Obraz żywy. Pod red. Marii Poprzęckiej, Warszawa 2015, s.169-177.
• Music and its Images as o Source of a Creative Myth, „Ikonotheka” 2015, 25, s. 41-55.
• Nastrój i kult zabytków, “Autoportret. Pismo o dobrej przestrzeni” 2016, 53, s. 23-29.
• Woelfflin 100 lat później, “Quart” 2016, s. 20-32.
• Józef Kremer: na skrzyżowaniu estetyki i historii sztuki?, w: Józef Kremer (1806-1875). Studia i materiały, red. Urszula Bęczkowska, Ryszard Kasperowicz, Jacek Maj, Kraków (wydawnictwo IHS UJ) 2016, s. 287-304.
• Esteta na wakacjach. Aby Warburg i spór o zadania historii sztuki, w: Kultura wizualna Niemiec 1786-1945 w świetle teorii sztuki i estetyki. Sprzeciw i fascynacja – dzieje recepcji, red. Jacek Jaźwierski, Ryszard Kasperowicz, Marcin Pastwa, Lublin (wydawnictwo KUL) 2017, s. 125-139.
•  Interferencje i konstrukcje świata. Hermeneutyka obrazu Gottfrieda Boehma i język symboli Nelsona Goodmana, w: Obrazy mocne – obrazy słabe. Studia z teorii i historii badań nad sztuką, red. Mariusz Bryl, Stanisław Czekalski, Łukasz Kiepuszewski, Poznań (wydawnictwo UAM) 2018, s. 32-41.

Przekłady pojedynczych tekstów

• Patrzeć w skupieniu – rzut oka na sztuki i nauki humanistyczne [przekł.: E. H. Gombrich, Focus on the Arts and Humanities], „Znak” 1993, nr 11(462), s. 16-31.
• Tyrania sztuki abstrakcyjnej [przekł.: E. H. Gombrich, Tyranny of Abstract Art], „Kresy” 1993, nr 16, s. 225-231.
• Piero della Francesca [przekł.: B. Berenson, Piero della Francesca], „Zeszyty Literackie” 1999, nr 65, s. 78-81.
• Rembrandt [przekł.: J. Burckhardt, Rembrandt, tekst wykładu], „Ikonotheka” 2003, nr 16, s. 73-93.
• Tłum. tekstów J. Burckhardta, A. Riegla, G. Dehio oraz M. Dvořaka, w: Zabytek i historia. Wokół problemów konserwacji i ochrony zabytków w XIX wieku. Antologia, wybór i wstęp: P. Kosiewski, J. Krawczyk, Warszawa 2002, ss. 171-174, 191-232.
• Burckhardt i Nietzsche [przekł. Aby Warburg, notatki do seminarium], „Konteksty” 2011, t. LXV, nr 2-3, s. 28-29.
• Aby Warburg, Mnemosyne. Wprowadzenie do Atlasu Pamięci, przekł. Ryszard Kasperowicz, Piotr Napiwodzki, Robert Pawlik, „Stan Rzeczy” 2015, 1 (8), s.35-51.