Od października 2021 do czerwca 2022 Instytut Historii Sztuki UW realizował – w ramach sojuszu 4EU+ – wspólnie z Uniwersytetem Karola w Pradze i Uniwersytetem Mediolańskim roczny, międzynarodowy moduł edukacyjny pt. Visual Literacy: Understanding Images across Europe – Past and Present.
Druga i trzecia edycja projektu odbyła się w roku akademickim 2022/2023 i 2024/2025. Obecnie trwa nabór do nowej, czwartej odsłony projektu.
Zajęcia w ramach modułu prowadzili wykładowcy uczelni partnerskich:
- prof. Giorgio Zanchetti (Uniwersytet Mediolański)
- dr Davide Colombo (Uniwersytet Mediolański)
- prof. Marie Rakušanová (Uniwersytet Karola)
- dr Jan Dienstbier (Uniwersytet Karola)
- dr Vendula Fremlová (Uniwersytet Karola)
- dr Pavla Gajdošíková (Uniwersytet Karola)
- Giulia Kimberly Colombo, doktorantka (Uniwersytet Mediolański)
- dr Giulia Zompa (Uniwersytet Mediolański)
- dr Zuzana Štefková (Uniwersytet Karola, w zespole od 2025 r.)
oraz wykładowcy Uniwersytetu Warszawskiego:
- dr Karolina Mroziewicz (koordynatorka projektu)
- dr Kamila Dworniczak
- dr Magdalena Herman
- dr Monika Czekanowska-Gutman
- dr Zuzanna Sarnecka
- dr Joanna Smalcerz
Moduł składa się z konwersatorium i tutoringu online oraz warsztatów terenowych, które w kwietniu 2026 odbędą się w Warszawie.
W czwartej edycji modułu studenci mogą wybrać jedną spośród pięciu ścieżek tutoringowych:
- Multiplied Images: Artistic Practices in the Twentieth Century. Tutorial prowadzi dr Davide Colombo z Uniwersytetu Mediolańskiego. Kurs będzie poświęcony XX-wiecznym praktykom artystycznym, takim jak m.in. zawłaszczenie, kolaż, fotomontaż, i różnym rodzajom obrazów. Analizowana będzie rola heterogenicznych i nieartystycznych obrazów w relacji do dzieł sztuki współczesnej, ze szczególnym uwzględnieniem przenikania się modeli kultury wysokiej i niskiej oraz obiegu obrazów w mediach i kulturze popularnej.
- Visual literacy: Between Educational, Artistic and Curatorial Approaches to tutorial prowadzony przez Pavlę Gajdošíkovą i Zuzanę Štefkovą z Uniwersytetu Karola. Zajęcia dotyczą sztuki współczesnej, edukacji artystycznej oraz praktyk kuratorskich jako form dialogu i narzędzi wspierających myślenie krytyczne. Studenci będą badać aktualne trendy, tematy i „zwroty” w obszarze sztuki współczesnej, wykorzystując te analizy jako punkt wyjścia do wspólnego opracowania własnych projektów kuratorskich. W ramach tutorialu studenci będą podejmować aktywności artystyczne, aby lepiej zrozumieć pozycję i perspektywę artysty.
- Self-Portraits: Artistic Conventions, Meaning, Identity, and Functions from Early Modern through Modern to Contemporary. Tutorial prowadzony przez dr Monikę Czekanowską-Gutman z Uniwersytetu Warszawskiego wprowadza studentów w zagadnienie autoportretu od czasów nowożytnych aż po dzień dzisiejszy. Analizowane będą dzieła sztuki dawnej jak i nowoczesnej oraz współczesnej, obejmujące m.in. przedstawienia graficzne, malarskie i fotograficzne. Szczególny nacisk położony będzie na międzykulturowy odbiór obrazów w różnych tradycjach (żydowskiej, chrześcijańskiej, arabskiej i innych). Celem zajęć jest kształtowanie umiejętności krytycznego analizowania autoportretów pod kątem konstruowania tożsamości, wyrażania psychologicznych aspektów osobowości oraz negocjowania obecności i nieobecności.
- Materiality of Colour and Practices in Painters’ Workshops of the Late Middle Ages and Early Modernity. Ten tutorial prowadzony przez dr Karolinę Mroziewicz z Uniwersytetu Warszawskiego będzie poświęcony fizycznym materialności koloru, ekonomicznej i kulturowej wartości pigmentów, ich dostępności oraz zastosowaniu w warsztatach malarskich XV i XVI wieku. Studenci będą m.in. wytwarzać farby na bazie pigmentów ziemnych i barwników organicznych oraz zastanowią się nad warunkami, które sprawiały, że przednowoczesna paleta barw była zrozumiała, istotna i cenna dla ówczesnych odbiorców. Doświadczą również bezpośrednio wyzwań i ograniczeń związanych z rekonstrukcją średniowiecznych i nowożytnych receptur malarskich.
- Printed Games and Interactive Objects in the 15th–18th centuries to zajęcia, które poprowadzi dr Magdalena Herman z Uniwersytetu Warszawskiego. Celem tutorialu jest analiza drukowanych gier z okresu od XV do XVIII wieku, ich sposobu wykonania, odbioru oraz funkcjonowania jako interaktywne, społeczne i materialne artefakty. Kurs koncentruje się głównie na wybranych przykładach gier karcianych, planszowych i książkowych, badając relacje między tymi obiektami, ich twórcami i graczami. W ramach zajęć dyskutowane będzie również to, w jaki sposób gry i rozgrywka były przedstawiane w nowożytnej sztuce.
Adresatami modułu są studenci drugiego oraz trzeciego roku studiów stacjonarnych pierwszego stopnia IHS UW i MISH (realizujący minimum programowe w IHS) oraz studenci uczelni partnerskich.
Najważniejsze informacje praktyczne na temat minionej edycji projektu można znaleźć w załączonej prezentacji.